Τρίτη 19 Μαρτίου 2024

        Κοτζαμπάσηδες, ολιγαρχία, Πελοποννησιακή Γερουσία, λαϊκές δυνάμεις           

                                                         [ Ημερολόγιο του ’21]


                                                                        Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

             Μόλις η αστική ισχύ εμφανίστηκε στο μεταίχμιο του 18ου προς τον 19ο αιώνα άρχισε και η ταξική πάλη στον ελληνικό χώρο.     Πρώτες συγκρούσεις έχουμε ανάμεσα στους κλέφτες και τους κοτζαμπάσηδες. Οι μεν πρώτοι εκπροσωπούν τις κοινωνικές δυνάμεις της λαϊκής τάξης ενώ οι κοτζαμπάσηδες της ανερχόμενης πλούσιας αστικής τάξης. Και στη Φιλική Εταιρεία είχαμε αντιδραστικές ροπές. Από τη μια οι αντιδράσεις των συντηρητικών αστικών στοιχείων και από την άλλη οι λαϊκές μάζες με τους εκπροσώπους τους να ζητούν την απαλλαγή τους από Τούρκους και κοτζαμπάσηδες. Τα γεγονότα ισχυρά έκαναν τους κοτζαμπάσηδες να τα δεχτούν ως τετελεσμένα και να ακολουθήσουν τον αγώνα, όμως με αδιάκοπη σύγκρουση για το σφετερισμό της εξουσίας που ήταν καθημερινή και δεν έλεγαν να ησυχάσουν αν δεν την έπαιρναν στα χέρια τους.

    Ο κοτζαμπασισμός καιροφυλακτεί παντού.  Πίσω από τις μάζες των αγροτών, των κλεφτών, των επαναστατών και των μικρών καραβοκυραίων. Μόλις μια περιοχή ή πόλη γινόταν ελεύθερη, έκαναν πέρα με δικούς τους τρόπους την λαϊκή εξουσία και έπαιρναν αυτοί την εξουσία.  Η διακίνηση πλέον στα χέρια τους ξερνούσε όλο το αντιδραστικό μηχανισμό που εποφθαλμιούσε κάθε κοινωνική ή πολεμική εξέλιξη. Στην περιοχή της Πάτρας οι κοτζαμπάσηδες έστησαν το << Αχαϊκό Διευθυντήριο >> εξουσία καθαρά κοτζαμπάσικη με τους Ζαϊμη, Λόντο, Χαραλάμπη, Π. Γερμανό. Στη Μεσσηνία, Μαυρομιχάλης και οι δικοί του δημιούργησαν τη << Μεσσηνιακή Γερουσία >>. Κυριαρχούν παντού και τσακίζουν όποιον έχει αντίθετη γνώμη απ’ αυτούς και δε διστάζουν κάθε φτερούγισμα λαϊκής εξουσίας να το τσακίσουν κόβοντας τα φτερά του. Στην Ύδρα τσάκισαν το κίνημα του Οικονόμου, στην Πάτρα του Παναγιώτη Καρατζά, Αττική του Βασιλείου και στην Άνδρο του Μπαλή για να αναφέρουμε λίγα από τα πολλά επαναστατικά κινήματα που έγιναν στη διάρκεια της επανάστασης από τις λαϊκές δυνάμεις.

     Οι νίκες του Κολοκοτρώνη στο  Βαλτέτσι και στα Δολιανά ισχυροποίησαν τη λαϊκή παράταξη κάνοντας την εξουσία των κοτζαμπάσηδων να φοβηθεί αλλά και να λάβει τα μέτρα της να συμπτυχθεί επί το ισχυρότερον. Άνοδος της εξουσίας των λαϊκών μαζών σήμαινε αντίστοιχη πτώση της ισχύος του κοτζαμπασισμού. Αυτό  βάζει σε ανησυχία τους ολιγαρχικούς και παίρνουν την απόφαση  λίγους μήνες μετά την επανάσταση να κάνουν τα πάντα για να μη διαφύγει η εξουσία από τα χέρια τους.

   Στις 26 Μάη του 1821 στις Καλτετζές μαζεύονται τριάντα έξι κοτζαμπάσηδες του Μοριά και ιδρύουν την << Πελοποννησιακή Γερουσία >> όργανο, κυβέρνηση που είναι ικανή να υποτάξει κάθε αντίθετη άποψη στην εξουσία της. Είχε μέλη, πρόεδρο, τον Πετρόμπεη με συνοδοιπόρους  τον επίσκοπο Βρεσθένης, τους κοτζαμπάσηδες Χαραλάμπη, Κανακάρη, Ρέντη, Αναγνώστη, Δεληγιάννη και τον έμπορο Ν. Παπαρρηγόπουλο. Στις επαρχίες φρόντισαν και διόρισαν τοπικά όργανα υπάκουα σε αυτούς, τις δημογεροντίες. Ο ερχομός στις 8 Ιουνίου 1821 στην Ύδρα του Δημήτρη Υψηλάντη και του Π. Αναγνωστόπουλου, μέλη της Φιλικής δίδουν κάποια ενίσχυση στις προοδευτικές δυνάμεις. Και οι δυο τους ήταν πολέμιοι του κοτζαμπασισμού και φυσικά της παράταξής τους και σκόπευαν να τα βάλουν μαζί τους για όφελος του αγώνα. Από την Ύδρα έρχονται στα Βέρβαινα του Μοριά όπου ο λαός τους υποδέχεται με ενθουσιασμό και συσπειρώνεται μαζί τους. Ακολουθούν κι άλλοι καπεταναίοι και μέλη της Φιλικής, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας και ο Αναγνωσταράς, όλοι τους εκφραστές των ιδεών της φιλικής αλλά και σκληροί αντιφεουδάρχες.

  Η ζυγαριά έτσι των δυο παρατάξεων γέρνει προς το μέρος  << των κλεφτοκαπεταναίων και του μικρού λαού >> όπως γράφει ο Φωτάκος και τίθεται επί τάπητος το θέμα της προβολής των αιτημάτων της μερίδας των δημοκρατικών και της επαναστατημένης αστικής τάξης. Έτσι η ομάδα του Υψηλάντη ζητά να καταργηθεί η Πελοποννησιακή Γερουσία μαζί με τις δημογεροντίες και όλες οι εξουσίες στρατιωτικές και πολιτικές να περάσουν στα χέρια των Φιλικών.  Οι κοτζαμπάσηδες τα άκουσαν αυτά με δυσαρέσκεια.  Υπερασπίστηκαν τον εαυτό τους λέγοντας πως μόνο αυτοί είναι ικανοί να γνωρίζουν τα προβλήματα και ξέρουν να διοικούν. Δεν υποχώρησαν αλλά αντιπρότειναν όχι μόνο η εξουσία δε θα μετακινηθεί αλλά και κάθε μέτρο που θα παίρνει ο Υψηλάντης θα εγκρίνεται από την << Πελοποννησιακή Γερουσία >> και τις τοπικές γεροντίες. Εφόσον οι εγκρίσεις των μέτρων θα ψηφίζονται θα έχουν ισχύ. Μετά από αυτά το χάσμα μεταξύ κοτζαμπάσηδων και προοδευτικών δυνάμεων φαινόταν να είναι μεγάλο. Δεν είχε άδικο ο Παλαμάς όταν έγραφε:  […] Διαβασμένοι, ντοτόροι, σπιρουνάτοι / ρασοφόροι, δασκάλοι, ρουσφετλήδες, /οικοπεδοφάγοι, αβοκάτοι, κομματάρχες  και κοτζαμπασήδες / και της γραμματείας οι μανταρίνοι και της πολιτικής  οι  φασουλήδες /  ταρτούφοι,  ραμπαγιάδες,  τορτίνοι! // Αμάν! αγά, στα πόδια σου! άκου! στάσου! / Βυζαντινοί – Γασμούλοι – Λεβαντίνοι /  ρωμαίικο, να! Με γεια σου, με χαρά σου //.

     ellinikoxronografima.blogspot.gr    [Συνεχίζεται]

 

  Πηγές:   Βασίλης Κρεμμυδάς, Σπύρος Μελάς, Τάσος Βουρνάς, Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Παναγιώτης Πασπαλιάρης,  Σπυρίδων Τρικούπης, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Γιάννης Σκαρίμπας, Ιωάννης Μακρυγιάννης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. 

Δευτέρα 18 Μαρτίου 2024

 

                                 Φιλελληνισμός, Σανταρόζα, Μπάιρον, Άστιγξ

                                                 [ Ημερολόγιο του ’21]


                                                                Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                    Ο φιλελληνισμός βασίζεται στη συμπάθεια που έδειξαν αυθόρμητα άνθρωποι, προς τον καταπιεζόμενο ελληνικό λαό, κυρίως στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η πρώτη κατηγορία φιλελλήνων είναι εκείνη που η συμπάθειά τους είχε ιδεολογική χροιά. Δηλαδή ήταν υπέρ των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων. Το ρεύμα αυτό αποτελείται από διαφωτισμένους ανθρώπους. Τέτοιοι είναι οι Γάλλοι δημοκράτες,  οι Γερμανοί φοιτητές με αρχηγό τους τον Φρειδερίκο Τίρς, καθηγητή, οι  Ιταλοί καρμπονάροι. Αν και οι χώρες τους ήταν κάτω από καθεστώτα βίας και φεουδαρχίας και θεωρούνταν παράνομοι για τέτοιου είδους συμπαράστασης, δεν δίσταζαν να στείλουν όπλα και εφόδια στους Έλληνες. Κι αυτό το έκαναν αδιάκοπα  παρά την κατασκοπεία που εφάρμοζε πάνω τους η Αυστρία και κινδύνευαν να θανατωθούν όταν τους συλλάμβαναν. Σημαντική ήταν και η βοήθειά τους  στον εφοδιασμό των Ελλήνων με τυπογραφικά μηχανήματα αλλά και με δημοσιεύματά τους στον ευρωπαϊκό τύπο για τα δεσμά των ραγιάδων.

   Το δεύτερο ρεύμα του  φιλελληνισμού, ήταν αυτό που είχε πιο ουσιαστικό χαρακτήρα στον αγώνα της ελευθερίας αφού οι φιλέλληνες μάχονταν υπέρ του σκλαβωμένου λαού. Στο ρεύμα αυτό ανήκουν όλοι οι παλιοί πολεμιστές εναντίον των τυράννων, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας,  της Πολωνίας, της Ουγγαρίας και της Ιταλίας. Ακόμη παλιοί ιδεολόγοι πολεμιστές που θέλουν να είναι μέλη μιας δημοκρατικής ταξιαρχίας. Και ως ανήκοντες σ’ αυτή την ομάδα έστειλαν επιστολή το Δεκέμβρη του 1821 από τη Μαδρίτη στην προσωρινή ελληνική κυβέρνηση που έλεγαν ότι, << ελευθερόφρονες τινές, λίαν γενναίοι και ενάρετοι, απωλέσαντες δυστυχώς την πατρίδα και έρχονται ίνα χύσωσι το αίμα των αν προκύψει ανάγκη και δειχθώσιν άξιοι πολιτογραφήσεως. Η Νεάπολη και το Πεδεμόντο υπήρξαν οι μάρτυρες των αμεταθέτων αυτών αποφάσεων καθ’ όσα την ελευθερίαν των ανθρώπων αφορώσι >>. Δυστυχώς αυτοί οι φιλέλληνες τριακόσιοι περίπου δεν κατόρθωσαν να έρθουν.

     Όμως ήρθαν άλλοι. Ο στρατηγός Ροζαρόλα, ο στρατιωτικός Τορέλλα, ο Πεκκορίρα, ο Γολφάρε, ο Φορτζάνι. Όλοι πολεμιστές εναντίον των αυστριακών κατακτητών. Ο Ιταλός κόμης, Σανταρόζα, διδάκτορας από το Πεδεμόντο  εχθρός της Ιεράς Συμμαχίας, που διωκόμενος από τους τυράννους ήρθε στην Ελλάδα και βρήκε το θάνατο στη Σφακτηρία μαζί με τον Αναγνωσταρά κι άλλους ήρωες. Από την Πολωνία ήρθε ο Μιρζέφσκυ που στο Πέτα το 1822 έπεσε στη μάχη. Μαζί με τον Γκραμπόφσκυ από τη Ρωσία ήρθαν και 180 εθελοντές, Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, Βούλγαροι εθελοντές και πολλοί δημοκράτες εχθροί του δεσποτισμού, όπως ο ποιητής  Λόρδος Βύρωνας [ Μπάιρον] από την Αγγλία κινούμενος από ρομαντισμό και δημοκρατικό πνεύμα όπου κατέθεσε υπέρ της ελευθερίας και τη ζωή του ακόμη. Όλοι αυτοί οι εθελοντές των ξένων χωρών, εκτός ελαχίστων, διείδαν το κοινωνικό και το απελευθερωτικό νόημα του αγώνα των Ελλήνων και έτρεξαν να βοηθήσουν χωρίς  ιδιοτέλειες και ανταλλάγματα.

    Το τρίτο ρεύμα του φιλελληνισμού ήταν αυτό που είχε χαρακτήρα τυχοδιωκτισμού και το εκπροσωπούσαν άνθρωποι αποτυχημένοι, ελπίζοντας πως στα ελληνικά χώματα θα έβρισκαν πάλι τις τιμές και τις δόξες που είχαν χάσει. Ήταν κυρίως βαθμοφόροι στρατιωτικοί, όπως ο Άγγλος Άστιγξ, κοσμογυρισμένος που ήρθε στην Ελλάδα ως κυβερνήτης της  << Καρτερίας >> με μισθό  μεγάλο και ο επίσης συμπατριώτης του Κόχραν, που κατά το Μακρυγιάννη ήταν ο ουσιαστικός δολοφόνος του Καραϊσκάκη. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε και τον φιλελληνισμό του τραπεζικού κεφαλαίου της Αγγλίας κι άλλων δυτικών χωρών, που βοήθησαν την Ελλάδα με σκληρούς όρους που δεν ήταν παρά βρόγχος στο λαιμό της και την ταλάνιζαν χρόνια και μετά την απελευθέρωσή της.

   Απ’ όλη αυτή την ιστορία του φιλελληνισμού, η ιστορία τιμά τους πραγματικούς αγωνιστές και ξέρει να ξεχωρίζει αυτούς που θυσιάστηκαν για το ιδανικό της ελευθερίας από τους καιροσκόπους που μόνο για ίδιο όφελος εκμεταλλεύτηκαν τον αγώνα της ανεξαρτησίας του υπόδουλου ελληνικού λαού και έπραξαν ότι έπραξαν.

   ellinikoxronografima.blogpot.gr             [Συνεχίζεται]

Κυριακή 17 Μαρτίου 2024

 

       ΗΠΑ, Ελλάς και ελληνική  επανάσταση

                                                          [ Ημερολόγιο του ’21 ]


                                                     Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

       Η Αμερική [ Ηνωμένες Πολιτείες ] συγκινήθηκε σαν άκουσε πως οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν να κερδίσουν την ελευθερία τους. Κι αυτή το ίδιο είχε κάνει πριν λίγα χρόνια και τώρα νεαρό έθνος προσπαθούσε να ορθοποδήσει έτσι τραυματισμένη που βγήκε από τον αγώνα της ανεξαρτησίας. Η  << Πελοποννησιακή Γερουσία >> απευθυνόμενη να ζητήσει συνδρομή των ευρωπαϊκών κρατών στον αγώνα της επανάστασης αποτάθηκε και στις Η.Π.Α. Κοραής, Πίκκολος και Βογορίδης απ’ το Παρίσι έκαναν έκκληση προς τους πνευματικούς ανθρώπους του κόσμου να βοηθήσουν με ότι μέσον είχαν τον αγώνα της Ελλάδας κατά των Τούρκων.

      Ο πρόεδρος Μονρόε, παραμέρισε το δόγμα περί μη αναμίξεως της Αμερικής στα πράγματα της Ευρώπης και αποτεινόμενος στο Κογκρέσο με το παρακάτω φλογερό κείμενο ζητούσε την υποστήριξη στο χειμαζόμενο ελληνικό λαό.: << Είναι αδύνατον να θεάται τις, τις καταθλίψεις ας υφίσταται η Ελλάς χωρίς να συγκινηθεί βαθύτατα. Το όνομά της πληροί βαθύτατα τον νουν και την καρδίαν με τα υψηλότερα και ευγενέστερα ιδανικά. Εξαιρετική επιτηδειότης και λεπτότης εις τα τέχνας, ηρωική ευγένεια εις τα πράξεις,  αγνός πατριωτισμός, ενθουσιώδης ζήλος και αφοσίωσις  προς την ελευθερίαν ενούνται μετά των αναμνήσεών μας περί της αρχαίας Ελλάδας. Η επί τούτους χρόνους έκλειψις της χώρας ταύτης  υπό τον καταθλίβοντα αυτήν σκοτεινόν ζυγόν είχε βαθέως λυπήσει τα γενναιόφρονα πνεύματα του παρελθόντος. Ήτο συνεπώς φυσικόν η νέα εμφάνισις  του λαού αυτού εν τω αρχικώ του χαρακτήρι αγωνιζόμενον υπέρ της ελευθερίας του να διεγείρει τον ενθουσιασμό και την συμπάθειαν πανταχού των Ηνωμένων Πολιτειών. Υπάρχει δε ισχυρά ελπίς ότι ο λαός αυτός θ’ ανακτήσει την ελευθερίαν και την εν ίση μοίρα θέσιν αυτού εν τω κόσμω προς τα λοιπά έθνη … >>

      Στην πράξη όμως τα πράγματα δεν έγιναν έτσι. Το επίσημο κράτος αδιαφόρησε στην πορεία και μόνο το φιλελληνικό κίνημα βοήθησε με εφόδια τον ελληνικό αγώνα. Περιορισμένα βέβαια λόγω και της αποστάσεως που χώριζε τα δυο έθνη. Η Αϊτή των μαύρων ήταν το πρώτο κράτος που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση. Αυτό έγινε στις 15 Ιανουαρίου του 1822 όταν ο Γιόχαν Μπόγερ, πρόεδρος της Αϊτής έστειλε επιστολή στους Κοραή, Πίκκολο και Βογορίδη απαντώντας στην έκκληση για βοήθεια όπου και τους ανάγγειλε πως το κράτος του αναγνώριζε την ελληνική προσωρινή διοίκηση και της ευχόταν γρήγορα να έρθει και η αποτίναξη από το ζυγό των Τούρκων. Το ενδιαφέρον  της Αμερικανικής κοινωνίας για την αρχαία Ελλάδα και η σύνδεσή του με τα αιτήματα της εποχής εκείνης για ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία έκανε πολλούς Αμερικανούς πολίτες να αναπτύξουν φιλελληνικά αισθήματα και να έρθουν να  πολεμήσουν. Ο Τζόναθαν Μίλερ πολέμησε ως εθελοντής σε πολλές μάχες, ο Τζορτζ Τζάβις διακρίθηκε για τον ηρωισμό του στην πεδιάδα της Τρίπολης. Τραυματίστηκε στο πόδι  και δεν μπορούσε να μετακινηθεί. Οι Έλληνες τον εγκατέλειψαν. Οι Οθωμανοί τον περικύκλωσαν με σκοπό να το σκοτώσουν. Αυτός από τη θέση του σημάδευε με το όπλο του όποιον πλησίαζε. Αυτή η πράξη συγκίνησε τους συμπολεμιστές του οι οποίοι επέστρεψαν και τον έσωσαν.

   Ο Αμερικάνικος τύπος ονόμασε [ Greek Ferer ] << ελληνικό πυρετό >> αυτές τις ηρωικές συγκρούσεις των   Ελλήνων και τις θαύμαζε. Ο συγγραφέας Έντουαρντ Ερλ γράφει πως μια απλή πτυχή συνέβαλε στη δημιουργία του φιλελληνισμού στις ΗΠΑ.  << Όλοι οι Αμερικανοί έβλεπαν  σε αυτούς τους απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, τους κληρονόμους του Περικλή, του Πλάτωνα και του Ομήρου.[…] Η αρχαία λογοτεχνία και οι τέχνες της αρχαίας Ελλάδας είχαν διάρκεια για τους Αμερικανούς και σχεδίαζαν τα σπίτια τους και τα δημόσια κτήριά τους έτσι ώστε να μοιάζουν μ’ εκείνα της αρχαιότητας…>> Αξίζει να μνημονεύσουμε άλλον ένα Αμερικανό φιλέλληνα που ήρθε στην Ελλάδα να πολεμήσει. Είναι ο Τάουσεντ Ουάσιγκτον, μαύρος Αμερικανός, που έπεσε στο Ναύπλιο σε μια από τις εμφύλιες συμπλοκές και ο οποίος μνημονεύεται στη στήλη με τους πεσόντες φιλέλληνες στην καθολική εκκλησία του Ναυπλίου. Τη στήλη την Οθωμανική εποχή την είχε στήσει ο φιλέλληνας Γάλλος Ιλαρίων Τονοέ.

  Στη διάρκεια της επανάστασης, οι ΗΠΑ έδειξαν αδιαφορία ή ψυχρότητα θα λέγαμε. Με την πάροδο του χρόνου προς το τέλος της επανάστασης, έγιναν σκληρές προς κάθε φιλελεύθερη προοπτική γιατί η καπιταλιστική συσσώρευση και η ιμπεριαλιστική της νοοτροπία δεν άφηναν περιθώρια  για δικαιώματα στους λαούς. Όταν η ελληνική κυβέρνηση είχε παραγγείλει έξι ατμοκίνητα πολεμικά στα Αμερικάνικα ναυπηγεία ένα σαμποτάζ που σημειώθηκε από τους Αμερικανούς καπιταλιστές είχε ως αποτέλεσμα να μην δοθούν τα πέντε αλλά το ένα πολεμικό η << Καρτερία >>. Κι αυτό δεν πρόλαβε να έχει σημαντική θέση στον αγώνα. Στην αγορά αυτή συνδέεται κι ένα οικονομικό σκάνδαλο. Το διέπραξαν οι ιδιοκτήτες των Αμερικανικών ναυπηγείων με το Χιώτη Κοντόσταυλο, απεσταλμένο στην Αμερική να εποπτεύσει  και να παραλάβει τα έξι πλοία. Ο Κοντόσταυλος εξαγοράστηκε να μην εφαρμόσει τις ρήτρες συμφωνίας και με τα χρήματα που πήρε έφτιασε το κτήριο της Παλαιάς Βουλής! Η σάτιρα της εποχής τα λέει όλα:  Ο οίκος σου, Κοντόσταυλε / μακρόθεν ομοιάζει / τρίκροτον εξ Αμερικής / εξ ου αυτής πηγάζει!/

   ellinikoxronografima.blogspot.gr                  [Συνεχίζεται]

Σάββατο 16 Μαρτίου 2024

 

                          Η αντίδραση της Τουρκίας. Αγγλία, Ρωσία

                                                                [ Ημερολόγιο του ΄21 ]


                                                      Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                  Με τις εξεγέρσεις στη Θεσσαλία, στη δυτική Ελλάδα, στην Κρήτη, στην Κύπρο η Τουρκία πανικοβλήθηκε. Αντέδρασε συνεχίζοντας την τρομοκρατία που είχε ξεκινήσει στις αρχές της επανάστασης και στις 10 Απρίλη 1821 κρέμασε στην κεντρική Πύλη του πατριαρχείου  το Γρηγόριο Ε’. Ο πατριάρχης δεν ήταν Φιλικός, δεν είχε γνώση τα περί προετοιμαζόμενης εξέγερσης και αφόρισε τους Φιλικούς και τον Υψηλάντη  μετά από πιέσεις των Τούρκων. Στη συνέχεια η Υψηλή Πύλη έδωσε διαταγή να θανατωθούν οι προεστοί και οι ιερωμένοι που κρατούνταν όμηροι στην Τριπολιτζά και πήρε μέτρα ενίσχυσης των φρουρίων με τρόφιμα και πολεμοφόδια ενώ προετοιμάστηκε  να στείλει στην επαναστατημένη Ελλάδα στρατιωτικές ενισχύσεις μεγάλου αριθμού.

      Η Αγγλία ανησύχησε με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης. Ο λόγος, γιατί θεωρούσε πως διατάρασσε το << status guo >>  στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και απειλείτο ο δρόμος των Ινδιών που τόσα συμφέροντα είχε εκεί. Ο πρεσβευτής στην Πόλη Κάννιγκ διαβεβαίωσε την Πύλη πως η Αγγλία είναι μαζί της και δέχτηκε πως όλες οι τουρκικές θηριωδίες εναντίον των Ελλήνων που διέπραξαν οι Τούρκοι είναι νόμιμες πράξεις πολέμου. Την ίδια στάση εχθρική προς την Ελλάδα κράτησαν και η Αυστρία, Πρωσία και λίγο ποιο χαλαρή η Γαλλία.  Η Αγγλία δεν περιορίστηκε μόνο σε διπλωματικά μέσα εναντίον της Ελλάδας αλλά πήρε και πρακτικά. Στα Ιόνια νησιά που ήταν υπό την κατοχή της έσπειρε την τρομοκρατία, περιόρισε  τις επαφές των με τη χέρσα Ελλάδα, απαγόρευση την προσέγγιση ελληνικών καραβιών στα λιμάνια και στο Ιόνιο. Ακόμη βοήθησε τους πρόσφυγες Τούρκους που κατέφευγαν εκεί ιδρύοντας χώρους υποδοχής για τη διαμονή τους. Στη Μεσόγειο έκανε νηοψίες στα ελληνικά καράβια ενώ ο  Άγγλος πρόξενος που τον τιμήσαμε με το όνομά του και το δώσαμε στην πλατεία Κάνιγγος της Αθήνας, έλεγε συνεχώς να το ακούν οι σύμμαχοί του πως  << η  χώρα του θα ενισχύσει τον τουρκικό στόλο κατά των Ελλήνων πειρατών του αρχιπελάγους >>.

   Η Ρωσία αλλιώς τα  ‘βλεπε τα πράγματα. Ο πρεσβευτής της στην Πόλη έκανε έντονο διάβημα για τις θηριωδίες των Τούρκων, αρνήθηκε να κάνουν νηοψίες οι Τούρκοι στα ρωσικά καράβια και φυγάδευε πολλούς Έλληνες στη χώρα του να σωθούν. Οι Τούρκοι το βιολί τους. Απόρησαν για τη στάση της Ρωσίας και μήνυσαν στον Πρέσβη πως << οι πρέσβεις των άλλων αυλών ομολογούν ότι είχε δίκιο ο σουλτάνος να πράξει όσα έπραξεν >>. Αμέσως η Ρωσία έβγαλε διακοίνωση που απαντούσε στην Υψηλή Πύλη λέγοντάς της: << πως απαιτούσε την αποκατάσταση της ειρήνης και της γαλήνης στην Ελλάδα, την ειρήνευση της Βλαχίας και της Μολδαβίας, την άμεση ανέγερση των κατεστραμμένων εκκλησιών, την επαναφορά όλων  των προνομίων, της ελευθερίας…>>

    Ακόμη η Ρωσία  υπενθύμιζε στην Τουρκία  πως  η     ίδια δεν   ήταν διατεθειμένη να παραιτηθεί από την προστασία του χριστιανικού κόσμου που είχε αναγνωριστεί με τις συνθήκες Κιουτσούκ Καϊναρτζή [ 1774] και  Βουκουρεστίου [1812] και με κάθε νόμιμο μέσο θα επεδίωκε << να αποκτήσουν  οι Έλληνες τις αναγκαίες για την πολιτική τους ύπαρξη, παραχωρήσεις >>. Η Τουρκία αγνόησε όλα αυτά και τότε η Ρωσία αναγκάστηκε στις 24 Ιουνίου 1821 να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις μαζί της. Αν και μέλος της Ιεράς Συμμαχίας η Ρωσία πήρε θέση ευνοϊκά απέναντι στην Ελλάδα για δυο λόγους. Ο πρώτος ήταν τα συμφέροντά στην Ανατολική Μεσόγειο που βρίσκονταν σε άκρα αντίθετα με τα Αγγλικά  άρα και τα Τουρκικά. Δεύτερος η πίεση της κοινής γνώμης  της Ρωσίας που πίεζε τη ρωσική κυβέρνηση να κρατήσει φιλελληνική στάση στο ελληνικό ζήτημα. Μια μερίδα της κοινωνίας της Ρωσίας επεδίωκε  εσωτερικές αλλαγές  στο φεουδαρχικό καθεστώς του Τσάρου και πάλευε για ελευθερίες. Αυτή λοιπόν η μερίδα είδε με καλό μάτι τον αγώνα των Ελλήνων για αποτίναξη Τούρκων και κοτζαμπάσηδων.

    Γι’ αυτό στη συνέχεια η Ρωσία περίθαλψε τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες που κατέφευγαν στα εδάφη της και είχε μια παλλαϊκή αγανάκτηση, όταν έμαθε ο λαός της το θάνατο του Πατριάρχη  Ε’ και συμπαραστάθηκε  στο πένθος θα λέγαμε του ελληνισμού, όταν το πτώμα του πατριάρχη ανασύρθηκε από τη θάλασσα και μεταφέρθηκε στην Οδησσό, που του έγινε μεγαλοπρεπέστατη κηδεία.  Η εκδήλωση αυτή είχε και πολιτική σημασία που κέντρισε το ενδιαφέρον των  ευρωπαϊκών χριστιανικών κρατών υπέρ του χειμαζόμενου ελληνικού λαού. Για να πεισθούμε καλύτερα για το ενδιαφέρον της Ρωσικής κοινωνίας απέναντι στους επαναστατημένους Έλληνες  δεν έχουμε παρά να σημειώσουμε πως όταν στα 1825 ανακαλύφθηκε στη Ρωσία η ομάδα των Δεκεμβριστών, που ζητούσαν κοινωνικές αλλαγές, στο πρόγραμμά τους υπήρχε κεφάλαιο  που αφορούσε τον ελληνικό αγώνα. Επικεντρωνόταν στην ανεξαρτησία των Ελλήνων και εξωθούσε τη Ρωσία να κηρύξει πόλεμο στην Τουρκία.

   ellinikoxronografima.blogspot.gr   [Συνεχίζεται]

                                                 

Παρασκευή 15 Μαρτίου 2024

 

      Η Ρούμελη στα όπλα. Διάκος, Ανδρούτσος, Πανουργιάς

                                                   [ Ημερολόγιο του ’21 ]


                                                    Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

            Επόμενο ήταν μετά το Μοριά, τα νησιά, να ‘ρθει και η σειρά της Ανατολικής Ελλάδας να ξεσηκωθεί. Στις 27 Μάρτη του 1821 ο Πανουργιάς σηκώνει το τουφέκι και μαζί με τους μαχητές του πολιορκεί το κάστρο των Σαλώνων. Οι Τούρκοι  αδύναμοι, παραδίδονται. Σε λίγο πέφτει και το Λιδωρίκι με τον Σκαλτσά.  Θήβα, Λειβαδιά, Αταλάντη παίρνονται από τον Αθανάσιο Διάκο όπου και  βάζει ελληνικές φρουρές. Στην Αθήνα λάμπει η μορφή του Φιλικού,  Μελέτη Βασιλείου. Στις 24 Απρίλη χτυπά αιφνιδιαστικά τους Τούρκους που βρήκαν καταφύγιο κλεισμένοι στην Ακρόπολη. Ο αέρας της λευτεριάς φυσάει στις γύρω περιοχές και οι αγρότες βρίσκουν λίγο την ησυχίας τους. Όμως δεν κατασφάλισε τη λαϊκή εξουσία και οι κοτζαμπάσηδες την παίρνουν πίσω ενώ ο ίδιος κυνηγημένος έφυγε για την Εύβοια όπου αργότερα τον σκότωσαν και μαζί του εξασθένησε κάθε ξεσηκωμός στην ύπαιθρο της Αττικής.

       Κι ενώ όλα πήγαιναν καλά με τις εξεγέρσεις και το μέλλον του αγώνα φαινόταν ευοίωνο  οι Τούρκοι αποφάσισαν να αλλάξουν την τακτική τους. Φοβισμένοι από τη συντριβή στο Βαλτέτσι, ενίσχυσαν τις φρουρές τους και αποφασίζουν να καταπνίξουν κάθε ανταρσία των Ελλήνων με  οργανωμένη δύναμη. Ο Χουρσίτ βρίσκεται στα Γιάννενα κι από κει στέλνει 8.000 άντρες κάτω από την ηγεσία των εμπειροπόλεμων Κιοσέ Μεχμέτ και Ομέρ Βρυώνη. Μπαίνει ο Ομέρ στη Φθιώτιδα και την πέρασε από το μαχαίρι. Ο τρόμος μεγάλος, οι σφαγές ανήλεες, οι κυνηγημένοι χιλιάδες. Διοβουνιώτης, Πανουργιάς δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα και υποχωρούν. Ο Αθανάσιος Διάκος λαϊκοθρεμμένος, γενναίος και ατρόμητος, ταμπουρώθηκε με τους δικούς στο γεφύρι της Αλαμάνας.  Η μάχη άνιση, σκληρή, έγειρε προς τη μεριά των Τούρκων. Ο ίδιος τραυματισμένος πιάστηκε αιχμάλωτος. Τον σούβλισαν στη Λαμία, φεύγοντας μαρτυρικά ο μεγάλος τούτος άντρας ο ήρωας της Αλαμάνας. Ο Παλαμάς ψέλνει με τους ωραίους του στίχους τον ήρωα:  << Στης Αλαμάνας η Κλειώ το θρυλικό γεφύρι / τη δάφνη την αμάραντη κατέβηκε να σπείρει / κι η ελευθερία, που τ’  άστρο της ανέσπερο στην πλάση / το Λεωνίδα ανάστησε στο Διάκο το θανάση //.  Ο  Κρυστάλλης υμνεί κι αυτός την αυτοθυσία του:  <<… Αυτό το γιαταγάνι μου κι αυτό το τσακισμένο τουφέκι μου / θα μαρτυρούν πάντα το θάνατό μου το σκληρό / και το μαρτύριό μου / μεσ’ τ’ Αλαμανογέφυρο, το τόσο δοξασμένο …//

   Ο Ανδρούτσος τώρα έπιασε το χάνι της Γραβιάς να  σταματήσει την τούρκικη στρατιά. Προξένησε μεγάλες απώλειες στον εχθρό, ο Ομέρ Βρυώνης αιφνιδιασμένος από τις επιθέσεις του, δεν προχωρά προς Νότια στο Μοριά κι έμεινε εκεί. Αυτό το χτύπημα του Ανδρούτσου έσωσε θα λέγαμε την επανάσταση στα πρώτα βήματα. Η μούσα δεν τον ξέχασε κι αυτόν:  << Με λένε χάνι της Γραβιάς / για χάνι μ΄ είχαν χτίσει / ο γιος τ’ Ανδρούτσου μ’   έκανε/ της δόξας ρημοκκλήσι //.

   Από τη Μακεδονία οι ενισχύσεις συνεχίζονται. Στρατιά μεγάλη με επικεφαλής τον Μπεϊράν πασά κινείται προς νότια για να ενωθεί με τις στρατιές του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ που περιμένουν. Δυοβουνιώτης, Πανουργιάς, Γκούρας στις 25 Αυγούστου στα Βασιλικά Φθιώτιδας δίνουν νικηφόρα μάχη. Πανικόβλητος ο Μπεϊράν γύρισε στη Λαμία. Ο Ομέρ έφτασε στα Γιάννενα. Καλά τα κατάφεραν οι Έλληνες. Λίγες οι επαναστατικές δυνάμεις, δυο απανωτές όμως τουρκικές στρατιές τα βρήκαν σκούρα. Πρώτοι μήνες της επανάστασης και η καρδιά της εξέγερσης ο Μοριάς ανακουφίστηκε.

      Ο Βαλαωρίτης βάζει με τους στίχους του τον Δυοβουνιώτη να λέει: <<…με πνίγει το ψωμί που εφάγαμε στα πλάγια /αν λησμονήσω σήμερα το βάφτισμα, τον όρκο …>>

     ellinikoxronografgima.blogspot.gr     [Συνεχίζεται]

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024

 

                          Οι νησιώτες ξεσηκώνονται. Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά

                                                   [ Ημερολόγιο του ΄21 ]


                                              Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

             Στα νησιά η εξουσία ήταν στα χέρια των μεγαλοκαραβοκυραίων. Ο ενδεχόμενος ξεσηκωμός δεν τους ευνοούσε γιατί φοβόνταν την καταστροφή των καραβιών τους από τον ισχυρό στόλο των Τούρκων. Καπεταναίοι όμως και πληρώματα δεν έβλεπαν την ώρα να ξεσηκωθούν και ήταν με το μέρος της επανάστασης. Ο Μοριάς καιγόταν από το πνεύμα της επανάστασης  και αυτοί κωλυσιεργούσαν με το σήμερα, το αύριο και το αργότερα, μένοντας αδρανείς. Ενώ η επανάσταση είχε αρχίσει αυτοί έστειλαν στην πόλη το συμφωνημένο αριθμό ναυτών για να επανδρώσουν  εκείνη τη χρονιά τον τουρκικό στόλο.

   Ο Αντώνης Οικονόμου όμως, πλοίαρχος χωρίς μεγάλη ταξική δύναμη, είχε άλλα μυαλά και στις 30 του  Μάρτη 1821, ξεσηκώνει το λαό της Ύδρας. Με 500 ναύτες βάζει τα καράβια στην υπηρεσία του αγώνα και υποχρεώνει τους καραβοκυραίους  να υπακούσουν.  Αυτοί μετατρέπουν σε πολεμικά  τα πλοία τους και δίνουν και 130.000 ισπανικά δίστηλα στην επανάσταση για τις ανάγκες των ένοπλων στρατευμάτων. Στις Σπέτσες έγινε το ίδιο. Στις 2 Αυγούστου οι Φιλικοί εκεί Γ. Πάνος και Μπότσαρης με την ενίσχυση της λαϊκής μερίδας μπαίνουν στον αγώνα. Σπετσιώτικα και Υδραίικα καράβια αποκλείουν το Ανάπλι και Μονεμβασία. Στην Κίμωλο αιχμαλωτίζεται τούρκικο βρίκι με 500 Τούρκους. Το << δημοτικό >> κόμμα του λαού που επικράτησε στα Ψαρά τα ξεσήκωσε στις 6 Απρίλη. Ο πλοίαρχος Τσούπας αρχίζει περιπολίες και περιορίζει τους Τούρκους στα μικρασιατικά παράλια, εμποδίζοντάς τους να στείλουν ενισχύσεις στα στρατεύματά τους στο Μοριά. Στα νησιά με την πρόοδο της ναυτιλίας έχουμε μια πρώτη καπιταλιστική συσσώρευση χρήματος  που είχε διαφοροποιήσει ταξικά το κοινωνικό έδαφος απ’ ότι στις αγροτικές περιοχές της χέρσας Ελλάδας. Γι’ αυτό στα νησιά είχαν φτιαχτεί κόμματα  με επαναστατική ιδεολογία, προϋπόθεση για κοινωνικούς αγώνες. Έτσι πολλά νησιά έκαναν επαναστατικές κινήσεις. Στη Σάμο με τον ηγέτη Λογοθέτη Λυκούργο εφάρμοσαν μαζί με τους πτωχούς και ακτήμονες εργάτες γης ένα αντιφεουδαρχικό πρόγραμμα.

   Όπου στα νησιά η επανάσταση δεν διασφαλίστηκε με εγκυρότητα της εξουσίας, στους φυσικούς κοινωνικούς φορείς της εξέγερσης,  τις λαϊκές μάζες, η εξουσία έπεσε πάλι στα χέρια των κοτζαμπάσηδων. Όταν ο Οικονόμου στις 12 του Μάη ανοίχτηκε στη θάλασσα να κυνηγήσει τους Τούρκους άφησε ανυπεράσπιστη  τη λαϊκή εξουσία στους κοτζαμπάσηδες που οργάνωσαν αντεπανάσταση με το Σαχτούρη και η ηγεσία του νησιού πέρασε πάλι στα χέρια τους. Τελικά ο Οικονόμου βρήκε το θάνατο από τις μηχανορραφίες των κοτζαμπάσηδων, που του κήρυξαν  πόλεμο.

    Αν διασφαλιζόταν η λαϊκή  εξουσία στα νησιά που ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη ο αγώνας θα είχε πιο καλό στήριγμα και οι ενισχύσεις των Τούρκων στην Ελλάδα  θα περιορίζονταν από τα νησιώτικα καράβια. Ως γνωστόν τα ελληνικά καράβια είχαν έμπειρους πλοιάρχους και ναύτες με θάρρος, γενναίους κι αποφασιστικούς. Αυτοί λοιπόν οι ατρόμητοι κάτω από μια ενιαία εξουσία θα έφερναν σκληρά πλήγματα στο τουρκικό ναυτικό. Όμως το πέρασμα σε πολλά νησιά της εξουσίας στα χέρια των μεγαλοκαπεταναίων και των κοτζαμπάσηδων  είχε ως αποτέλεσμα την εξασθένηση της μαχητικότητας του ελληνικού στόλου.  Φτάσαμε σε σημείο σε πολλά νησιά να έχουμε νησί και δικό του ναύαρχο και δική του παντιέρα. Ακόμα δοκιμάστηκε ο αγώνας και από την απροθυμία  των καραβοκυραίων  να συμμετέχουν σε ναυμαχίες αν δεν τους χορηγούσε η κυβέρνηση λουφέδες και συμμετοχή στις λείες, ενώ σε κρίσιμες στιγμές ακινητοποιούσαν τα καράβια και τα έβαζαν στους ταρσανάδες για επισκευές.  Παρόλα αυτά οι ικανοί μικροί ηγέτες καπεταναίοι με τους ναύτες δεν άφησαν τα πράγματα στην τύχη τους αλλά χάρη στις αυτοθυσίες τους το ναυτικό κατήγαγε ένδοξες πράξεις ηρωισμού στη θάλασσα και βοήθησε πολύ στην ανεξαρτησία της Ελλάδας. Λαμπρά ονόματα όπως Μιαούλης, Παπανικολής, Κανάρης, Μουσός, Πιπίνος, Ματρόζος, θεοχάρης, όχι μόνο τα έβαλαν με τους κοτζαμπάσηδες των νησιών αλλά μαζί με τα ναυτικά καθήκοντα δεν ξέχασαν να αλαφρύνουν και τα δεινά του λαού.

   Εν κατακλείδι ο στόλος δεν έδρασε ανεμπόδιστα κατά των Τούρκων.  Και αναλύσαμε τα εμπόδια που συνετέλεσαν σ’ αυτό. Η τύχη της επανάστασης θα ήταν καλύτερη και η κοινωνική πορεία πιο ασφαλής αν η δύναμη κρούσης του ναυτικού είχε την ευχέρεια να είναι εκτός συμπληγάδων κοτζαμπάσηδων και μεγαλοκαπεταναίων.  Είναι ολοφάνερο  πως οι ταξικές αντιθέσεις οξύνθηκαν και κατά  τη  διάρκεια της επανάστασης με τους συντηρητικούς να επιτίθενται ενάντια στους προοδευτικούς με αποτέλεσμα οι αντιθέσεις αυτές να περάσουν μέσα από το λουτρό αίματος των εμφυλίων πολέμων.

ellinikoxronografima.blogspot.gr                 [Συνεχίζεται]

      

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2024

 

               Ο σπινθήρας. Κατάληψη Καλαμάτας. Τριπολιτζά

                                               [ Ημερολόγιο του ’21 ]


 Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

          Μεσούντος του Μάρτη του 1821, Παπαφλέσσας, Αναγνωσταράς στη Μεσσηνία, Οδυσσέας Ανδρούτσος στην Πάτρα, Κολοκοτρώνης στο Μοριά στη Μάνη, δεν περιμένουν τίποτα άλλο παρά το σπινθήρα που θα έβαζε φωτιά στο επαναστατικό πνεύμα. Και το έναυσμα να που δίνεται από τις 15 ως τις 25 Μάρτη στο Μοριά. Οι χαρατζήδες [ φοροεισπράκτορες ] είχαν πάει στο χωριό Πόρτα των Καλαβρύτων να εισπράξουν κι εκεί τους χτυπάει ο Ν. Σολιώτης, ενώ στις 20 πάλι ο ίδιος με τους Πετμεζαίους χτυπάνε τους Τούρκους κοντά στα Καλάβρυτα.

        Στις 25 Μαρτίου μάλλον  ουδέν αξιοσημείωτο συνέβη. Άλλωστε ο Γερμανός εκείνη την ημέρα απουσίαζε από την έδρα του. Ωστόσο η μέρα αυτή έχει συμβολικό χαρακτήρα και γιορτάζεται ως έναρξη της επανάστασης, γιατί συμπυκνώνει τα επαναστατικά γεγονότα όλης της διάρκειας του Μάρτη 1821.

      Στις 21 Μαρτίου ο Παναγιώτης Καρατζάς ξεσηκώνει την Πάτρα. Τσαγκάρης το επάγγελμα με το Λειβαδά έμπορο και Γερακάρη, σπετσιέρη, παίρνουν με το λαό φαλάγγι τους Τούρκους και τους κλείνουν στο κάστρο. Καθυστερημένοι φτάνουν [ 24 Μάρτη ] οι κοτζαμπάσηδες, Λόντος, Χαραλάμπης και ο Π. Γερμανός ιδρύοντας σε λίγες μέρες και την τοπική εξουσία << Αχαϊκό Διευθυντήριο >>.

    Ενισχυμένος  με Ζακυνθινούς και Κεφαλονίτες καπεταναίους ο Καρατζάς αφού τον εφοδίασαν και με κανόνια, αποφάσισε να ανοίξει λαγούμι στο φρούριο με σκοπό να το ανατινάξει με τους επαναστάτες. Ο Άγγλος πρόξενος τους καρφώνει στους Τούρκους. Πράγματι ο Γιουσούφ έρχεται από το Μεσολόγγι, διώχνει τους Έλληνες και πυρπολεί την πόλη.  Ο Καρατζάς δολοφονήθηκε από ανθρώπους του Ζαϊμη και η εξέγερση έπαψε.  Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες, με Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα, Νικηταρά, Κεφάλα μπαίνουν στην Καλαμάτα. Απόκοντα και καθυστερημένα έρχεται και ο Πέτρος Μαυρομιχάλης που παίρνει την προεδρία στη << Μεσσηνιακή Γερουσία >>. Πρώτη πράξη της ήταν να ζητήσει βοήθεια από τα χριστιανικά κράτη, η οποία  χαρακτηρίστηκε  ως η πρώτη διεθνούς δικαίου πράξη της επανάστασης.

   Και μετά απ’ αυτά η πορεία  του  ένοπλου  αγώνα  συνεχίζεται.                Ο Κολοκοτρώνης προτείνει να κινηθούν εναντίον του πολιτικού και στρατιωτικού κέντρου των Τούρκων στην Τριπολιτζά. Διαφωνεί ο Πετρόμπεης και ο Κολοκοτρώνης τον αγνοεί, ξεκινώντας και περνώντας από τα χωριά της Αρκαδίας, στρατολογώντας και ρίχνοντας << χιλιάδες ντουφέκια για να ακούσει ο κόσμος και να σηκωθεί >> όπως διηγείται ο ίδιος. Το ίδιο κάνουν και στρατολογούν κόσμο οι Ηλείοι, οι Ολύμπιοι, οι Λάκωνες, οι Τσάκωνες και οι Αργείοι.  Οι Τούρκοι κλείνονται στα κάστρα του Μοριά και η ύπαιθρος είναι σχεδόν ελεύθερη.

    Θριαμβευτές ως την ώρα Κολοκοτρώνης και καπεταναίοι με 6.000 ντουφέκια στρατοπέδευσαν έξω από την Καρύταινα, οχυρό κέντρο. Είναι Παπαφλέσσας, Αναγνωσταράς, Ηλίας Μαυρομιχάλης, Δεληγιάννηδες συν τον Κολοκοτρώνη. Με το πρώτο μπαμ μπουμ που ακούγεται από τη μεριά των Τούρκων οι απειροπόλεμοι Έλληνες σκορπάνε σαν λαγοί στο δάσος και αφήνουν το Γέρο μόνο του. Εκείνος εκεί αγέρωχος να αφήνει το μυαλό του να δουλεύει το σχέδιο για να μπει στην Τριπολιτζά.  Τούτη την τούρκικη στρατιωτική δύναμη που κρυβόταν στην κοιτίδα του Μοριά ήθελε πάση θυσία να τη διαλύσει και να την ξεκάνει για πάντα. Βρόχος του είχε καθίσει στο λαιμό και τον έπνιγε. Δύσκολο όμως να το κάνει. Οι τουρκικές δυνάμεις ήταν πιο ισχυρές και πολυπληθείς από τις υπάρχουσες δικές του. Έτσι σκέφτηκε την εγκατάσταση ενόπλων στις εισόδους της πρωτεύουσας του Μοριά. Εγκαθιστά φρουρές στο Μαίναλο και στα χωριά Πάπαρι, Βλαχοκερασιά, Διάσελο, Αλωνίσταινα και Βέρβαινα. Έτσι οι προσβάσεις του εχθρού που οδηγούν στην Τριπολιτζά ελέγχονται και η στρατηγική  του δείχνει να εξασφαλίζει το στόχο του να καταλάβει την πρωτεύουσα του Μοριά αφού θα ‘χει πάρει με το μέρος του και τους γύρω αγρότες, σημαντική δύναμη για να την έχει βοήθειά του αλλά και να την κρατά κινητοποιημένη και για άλλες μάχες.

    Ο Κολοκοτρώνης προετοιμάζεται για την κατάληψη της Τριπολιτζάς αλλά ο Χουρσίτ αγριεύει. Ζητά να έρθει με μεγάλη δύναμη  ο Μουσταφάμπεης  κι αφού  περάσει από τη δυτική Ελλάδα στο Μοριά να ακολουθήσει το δρόμο Κορίνθου, Άργους και να ενισχύσει τη φρουρά της Τριπολιτζάς. Στις 12 Μάη ο Τούρκος στρατιωτικός με το λεφούσι του πλησιάζει τις θέσεις του Κολοκοτρώνη στο Βαλτέτσι κι αρχίζει το τουφεκίδι.  Ενθαρρυμένος από την προηγηθείσα  διάλυση του στρατού των Ελλήνων στην Καρύταινα  πιστεύει πως θα μπει στην Τριπολιτζά, όμως έσπασε τα μούτρα του. Τα ταμπούρια του Κολοκοτρώνη είναι καλά στημένα. Μαζί του με τους μαχητές είναι ακόμη ο Ηλίας και Κυριακούλης Μαυρομιχάλης και ο Μητροπέτροβας. Τρεις ώρες μάχη και η νίκη κλείνει υπέρ των Ελλήνων. Με ένα αντιπερισπασμό βορειότερα ο Κολοκοτρώνης μαζί με τον Πλαπούτα σφυροκοπούν  τους Τούρκους που το ‘βαλαν στα πόδια αφήνοντας πίσω πολλούς νεκρούς και λάφυρα. Το Βαλτέτσι σταθεροποίησε τον αγώνα στο Μοριά, έδωσε  θάρρος στις μάζες και οι μάχιμοι κατάλαβαν πως οι Τούρκοι δεν είναι ανίκητοι. Η ιστορία δίκαια χαρακτηρίζει τη νίκη στο Βαλτέτσι σαν τον << ακρογωνιαίο λίθο >> στις εξεγέρσεις για την κατάκτηση της ελευθερίας των Ελλήνων.

 ellinikoxronografima.blogspot.gr                    [Συνεχίζεται]

Τρίτη 12 Μαρτίου 2024

 

                              Παραμονές της επανάστασης. Βοστίτσα

                                                     [ Ημερολόγιο του ’21 ] 


 

                                                  Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου 

 

         Η ελληνική επανάσταση υποχρεώθηκε να βαδίσει αυθύπαρκτη. Με το σχέδιο των Φιλικών έπρεπε  να εκραγεί τους δυο πρώτους μήνες του 1821. Προς τούτο για να ξεσηκώσουν τον κόσμο είχαν έρθει στην Πελοπόννησο ο Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας και ο Θ. Κολοκοτρώνης.  Στη Ρούμελη, Θεσσαλία, Μακεδονία άλλοι της Φιλικής όργωναν το έδαφος και προσκαλούσαν μαχητές. Η στιγμή φαίνεται καλή αφού ο Χουρσίτ έχει αφήσει την Τριπολιτζά και βρίσκεται στα Γιάννενα να πολεμήσει τον Αλή πασά.

     Δυστυχώς οι κοτζαμπάσηδες  του Μοριά κωλυσιεργούν και δε θέλουν να γίνει θέατρο πολέμου η Πελοπόννησος.  Στις 26 Γενάρη καλούν τη σύναξη των κοτζαμπάσηδων του Μοριά στη  Βοστίτσα   [Αίγιο] στο σπίτι του  Λόντου.  Κάλεσαν και τον Παπαφλέσσα που τον είχαν βάλει στο μάτι για τον επαναστατικό ενθουσιασμό του με σκοπό να τον συνετίσουν και να τον κάνουν να αλλάξει μυαλά κόβοντάς του τα φτερά. Κείνες τις μέρες Λόντος, Π.Π. Γερμανός, πήγαν στην Πάτρα ως εκπρόσωποι του <<  αρχοντικού κόμματος >> να συναντήσουν τους αγάδες και τους μπέηδες για να τους καθησυχάσουν πως καμιά πιστολιά δε θα πέσει από τους ραγιάδες, χωρίς τη θέληση των κοτζαμπάσηδων του Μοριά και να κοιμούνται ήσυχοι.

      Η σύναξη της Βοστίτσας ήταν παρωδία.  Οι κοτζαμπάσηδες  που ήρθαν δεν ήταν νόμιμοι αλλά ανεμομαζώματα. Παρόντες μόνο Λόντος, Ζαϊμης, Χαραλαμπάκης, Παπαδόπουλος.  Από τους δεσποτάδες Π.Π. Γερμανός, ο Κερνίτσης Προκόπιος και ο Χριστιανουπόλεως [ Κυπαρισσίας] Γερμανός μετά  του πρωτοσύγκελου Φραντζή. Ο Παπαφλέσσας για καλό και για κακό είχε πάρει και την κουμπούρα μαζί του κρυμμένη στο ράσο. Με τις πρώτες συζητήσεις φάνηκαν αντιδράσεις και παρατάξεις. Οι κοτζαμπάσηδες  και οι δεσποτάδες δεν ήθελαν ν’ ακούσουν κουβέντα για ξεσηκωμό. Οι καπεταναίοι πήγαν με το μέρος του Παπαφλέσσα και δήλωσαν πως ήταν έτοιμοι να πιάσουν τ’ άρματα.

   Κάποια στιγμή της συζήτησης ο Π. Γερμανός ρώτησε τον Παπαφλέσσα:

   --- Έχω να ρωτήσω πολλά!

   --- Πολλά; τον ειρωνεύτηκε εκείνος.

   --- Δύσκολη δουλειά βάζουμε μπροστά, πολλά και τα ερωτήματα, απάντησε ο δεσπότης.

  --- Ακούω, λέγε.

 --- Είναι σύμφωνο το γένος για την εξέγερση;

 --- Ολόκληρο εκτός από τους τουρκοραγιάδες!

 --- Είμαστε έτοιμοι; Όπλα έχουμε;

--- Δεν τα σούρνουν στους δρόμους, απαντά ειρωνικά ο Παπαφλέσσας.

--- Δύναμη έχουμε; Και πόση είναι;

--- Σ’ αυτό δεν μπορώ να σου αποκριθώ.

--- Δεν μπορείς το ένα, δεν μπορείς το άλλο, του λέει με υψωμένη φωνή ο Χαραλάμπης, τότε τι ήρθες να κουβεντιάσουμε εδώ;

     Αγρίεψε ο Παπαφλέσσας, του είπε:

--- Θέλετε να μάθετε τις δυνάμεις μας; Τραβάτε στους καζάδες σας, συνάχτε τα ντουφέκια, μετρήστε τα και να μάθετε!

      Στην ερώτηση των κοτζαμπάσηδων  αν η Ρωσία θα βοηθούσε τον αγώνα άρχισε να λέει σκόπιμα ψέματα διαβεβαιώνοντας ότι έχει μήνυμά της  πως θα πλημμυρίσει με το στρατό της ολόκληρη η Βαλκανική. Ο Π. Πατρών που δεν πίστευε σε τίποτα του είπε, θυμωμένος: <<Τι μας παραμυθιάζεις τόση ώρα Παπαφλέσσα και ξεσηκώνεις τα μυαλά όλων τούτων των αχμάκηδων; Γιατί λες ψέματα; Είσαι απατεώνας, ψεύτης και εξωλέστατος!>>  <<Δεσπότη μου>>, του απάντησε οργισμένος εκείνος, <<γιατί με βρίζεις; Δεν θέλετε ωραία. Φεύγω πάω στην Αρκαδιά και τη Μάνη, μαζεύω τρεις χιλιάδες και τους παίρνω σβάρνα τους Τούρκους. Τέλειωσα!>>

    Οι κοτζαμπάσηδες έκαναν πίσω και περίμεναν τον Υψηλάντη ν’ αρχίσει ο αγώνας. Στο νου τους όμως είχαν σχέδιο να πιάσουν τον Παπαφλέσσα και να τον κλείσουν σε μοναστήρι. Φοβόνταν πως η εξέγερση θα είχε επιπτώσεις στην κυριαρχία τους.  Ο Χαραλάμπης είχε πει: <<Ποιον θα έχουμε ανώτερο άμα διώξουμε τον Τούρκο;  Ο ραγιάς μόλις πάρει τα όπλα δεν θα μας ακούει και δεν θα μας σέβεται και θα πέσουμε στα χέρια εκείνων που ως χτες δεν μπορούσαν να κρατήσουν τα πιρούνια! >>

     Στη συνέχεια ο Παπαφλέσσας προχώρησε στο διαφωτιστικό του έργο και ξεσήκωνε το Μοριά. Οι Άγγλοι διαδίδουν στους Τούρκους τις προετοιμασίες των ραγιάδων  κι όταν μαθαίνουν πως η Δημητσάνα είναι γεμάτη μπαρούτη από τους μπαρουτόμυλους των Σπηλιωτόπουλων γίνονται θηρία.  Για να νιώσουν ασφαλείς καλούν όμηρους στην Τριπολιτζά τους κοτζαμπάσηδες και τους δεσποτάδες. Πολλοί μυρίστηκαν την μπαμπεσιά και  δεν πήγαν, όπως τα σημαντικά καλπάκια. Όσοι πήγαν βρήκαν φρικτό θάνατο στα μπουντρούμια της φυλακής.

   ellinikoxronografima.blogspot.gr                  [Συνεχίζεται]

   

                                                         

Δευτέρα 11 Μαρτίου 2024

 

    Το κίνημα στη Μολδοβλαχία. Α. Υψηλάντης

                                                   [ Ημερολόγιο του ’21 ]


                                                             Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

             Οι αντιθέσεις στο διαβαλκανικό χαρακτήρα της εξέγερσης και η αθέτηση των σερβικών υποσχέσεων περιόρισαν τη δύναμη και την έκταση της εθνικής απελευθέρωσης των βαλκανικών λαών από τους Τούρκους. Οι  κοτζαμπάσηδες  και τα συντηρητικά στοιχεία της Φιλικής έτρεμαν και μόνο  να μιλούν για την εξέγερση. Βαλλόμενος και ο Αλέξανδρος             Υψηλάντης από παντού, αποφάσισε να  εισβάλλει στα ρουμανικά πριγκιπάτα, διαβαίνοντας τον Προύθο και στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 μπήκε στο Γιάσι [ Ιάσιο ]. Η ιστορική διακήρυξη που έβγαλε  καλούσε τις μάζες να συστρατευτούν μαζί του ενώ έλεγε << μία  κραταιά δύναμις >>, δηλαδή η Ρωσία θα βοηθούσε. Μαζεύοντας στρατό που αποτελείτο  από Σέρβους, Βούλγαρους, Αρβανίτες και φυσικά Έλληνες, γύρω στις 7.000 μπήκε στη Βλαχία την 1 του Μάρτη 1821.

     Όμως οι προθέσεις του Ρουμάνου ηγέτη Βλαντιμηρέσκου ως προς το στόχο του κινήματος διέφεραν από εκείνους του Υψηλάντη.  Αυτός ήθελε εθνική και κοινωνική επανάσταση ενώ ο Υψηλάντης τα πριγκιπάτα ως τόπο εφοδιασμού και μελλοντικής εξέγερσης, αγνοώντας για την τύχη Τσαράνων που ζούσαν σκλάβοι. Τα πράγματα έμπλεξαν και με τις μηχανορραφίες των Άγγλων πρακτόρων έγιναν χειρότερα.   Ο Βλαντιμηρέσκου κατέλαβε το Βουκουρέστι στις 21 Μάρτη.  Στις 27  Μάρτη μπήκε και ο Υψηλάντης. Φάνηκε πως θα συνεργάζονταν αλλά ο Τσάρος που είχε αποκηρύξει την εξέγερση στα Βαλκάνια, λίγο η πίεση της Ιερής Συμμαχίας, λίγο οι Άγγλοι και ο αφορισμός του πατριάρχη που εξαπέλυσε εναντίον τού Υψηλάντη τον έκαμψαν. Βλαντιμηρέσκου και Υψηλάντης ήρθαν στα μαχαίρια από διαβολές των μηχανορραφιών των συντηρητικών της Φιλικής που ανάγκασαν τον Υψηλάντη να κλονιστεί. Δίνει εντολή στο Γιωργάκη Ολύμπιο να παρακολουθείται ο Βλαντιμηρέσκου. Ο Ολύμπιος υπακούει και συνεννοείται με δυο καπεταναίους του Βλαντιμηρέσκου να τον ανατρέψουν.  Αυτό γίνεται, συλλαμβάνεται και δέσμιος περνά από έκτακτο στρατοδικείο και εκτελείται.

     Η διάσπαση έφερε τους Τούρκους στο Βουκουρέστι. Η θέση του Υψηλάντη ήταν απελπιστική. Άλλη διέξοδος δεν υπήρχε από την υποχώρηση. Παίρνει το στρατό του και αποσύρεται προς τα Καρπάθια.  Στις 7 Ιουνίου  1821 στο Δραγατσάνι  το άνθος της διανόησης και μαχητές του Ιερού Λόχου, δίνουν σκληρή μάχη. Σκοτώνονται πολλοί, άλλοι τραυματίζονται και κάποιοι αιχμαλωτίζονται. Βλέπει ο Υψηλάντης πως όλα τα ‘χει χαμένα αλλά αυταπατάται πως η Αυστρία θα τον βοηθήσει να περάσει τις δυνάμεις του στην Ελλάδα. Η Αυστρία όμως του Μέτερνιχ ήταν άσπονδος εχθρός της. Τον συνέλαβε και τον έριξε δέσμιο στο φρούριο Μούνκατς  για να βγει μετά από μια εφταετία φυλακισμένος άρρωστος και να πεθάνει.

    Στη Μολδαβία έγιναν μάχες μεταξύ των στρατευμάτων του Ολύμπιου, του Φαρμάκη και του Καρπενησιώτη εναντίον των Τούρκων. Ο  Καρπενησιώτης  δίνει  σκληρές μάχες στον Προύθο.  Ο Ολύμπιος τσακισμένος με μια μικρή ομάδα κλείνεται στη Μονή Σέκου. Οι συνεχείς επιθέσεις των Τούρκων τον κάμπτουν  και στις 23 Οκτώβρη  1821 βάζει φωτιά στην μπαρουταποθήκη  κι έγιναν μπουρλότο αυτός, ο στρατός του και οι Τούρκοι. Ο Φαρμάκης  προδομένος από τις μηχανορραφίες των Άγγλων και Αυστριακών περνά άσχημα αιχμάλωτος στα χέρια των Τούρκων όπου και θανατώνεται ύστερα από φριχτά βασανιστήρια.

  Μετά έρχεται η τρομοκρατία. Ανελέητο το τουρκικό σπαθί σφάζει όποιον βρει μπροστά του. Στις  αρχές του 1821 στα πριγκιπάτα οι επιχειρήσεις των Τούρκων είναι απίστευτες σκληρές και το καθεστώς της βαρβαρότητας δεν έχει όρια. Ωστόσο η αποτυχία της εξέγερσης δεν πήγε χαμένη.  Η θυσία των αγωνιστών έδωσε το μήνυμα του αέναου αγώνα της ελευθερίας και την ευχέρεια να ανάψει η εστία μιας άλλης εξέγερσης καλύτερα οργανωμένης στο Μοριά και να απλωθεί σιγά - σιγά σ’ όλη την Ελλάδα.

   ellinikoxronografima.blogspot.gr                      [Συνεχίζεται]

                                     

Κυριακή 10 Μαρτίου 2024

 

                         <<  Φιλική Εταιρεία >>, ο μοχλός της Επανάστασης

                                                                  [ Ημερολόγιο του ’21 ]


 

                                                    Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

       Μοχλός της Επανάστασης του 21 η << Φιλική Εταιρεία >>. Οργάνωσε τις μάζες και κινητοποίησε πρακτικά την ιδεολογία της αστικής τάξης. Ιδρυτές ο Νικόλαος Σκουφάς,  ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ.  Χρονολογία ίδρυσης το 1814 με έδρα την Οδησσό. Λίγο οι Τσάροι, λίγο οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι, απόκοντα το ευρωπαϊκό  άπλωμα  των αστικών επαναστατικών ιδεών, έφεραν το καλό. Στο μεταξύ οι δυνάμεις που είχαν το πάνω χέρι στην Ελλάδα κατάλαβαν ότι η υπόθεση της ανεξαρτησίας της, ήταν υπόθεση εσωτερική των Ελλήνων κι όχι των ξένων. Γράφει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύατά του:   <<… είδα πως ότι κάμωμεν θα το κάμωμε μοναχοί μας και δεν έχουμε ελπίδα από τους ξένους >>. Και ο Φιλικός Ξάνθος προσθέτει: << Απεφάσισαν οι ειρημένοι [ ιδρυτές της Φιλικής ] να επιχειρισθώσι μόνοι των ότι ματαίως και προ πολλοί χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων >>.

    Έργο της << Φιλικής Εταιρείας >> ήταν η εξέγερση των Ελλήνων  με ένοπλο αγώνα  και η δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους. Αυτό όμως θα γινόταν και με τη βοήθεια των άλλων Βαλκανικών λαών για την ανεξαρτησία και των δικών τους κρατών.  Ο Σκουφάς δραστήριος και ιδιοφυής ανέλαβε την οργάνωσή της.  Το ακανθώδες πρόβλημα της αρχηγίας  και η δυσκολία να στρατολογήσει  μεγαλοαστούς τον έφεραν πίσω. Γρήγορα όμως άλλαξε τακτική και στράφηκε στα στρώματα των μεσαίων και μικρών εμπόρων και σε εμποροϋπαλλήλους. Η στροφή απέδωσε και αλματωδώς συν την επικουρία  και των παροικιακών δυνάμεων η << Φιλική Εταιρεία >> πύκνωσε τις τάξεις της με πολλά μέλη. Όμως υπήρχε ένα ανταγωνιστικό ταξικό μέτωπο στη σύνθεσή της που θα δούμε παρακάτω και της έφερνε κάποια προσκόμματα στη λειτουργία.

     Μεγάλη δυσκολία συνάντησαν  οι ιδρυτές της στην εύρεση αρχηγού.    Ο Καποδίστριας λέγοντας, << ότι υπουργός   του  Τσάρου δεν ηδύνατο >>.  Στην << Αυτοβιογραφία του >> λέει καθαρά τους λόγους της άρνησής του: << Οι καταστρώσαντες  τοιαύτα σχέδια είναι περισσότερον ένοχοι και αυτοί ωθούν την Ελλάδα προς τον όλεθρον.  Είναι ελεεινοί  εμποροϋπάλληλοι, καταστραφέντες λόγω της κακής των διαγωγής και αφαιρούντες και το χρήμα  των αφελών ψυχών εν ονόματι μιας πατρίδος ην αυτοί δεν έχουν. Θέλουν να σας έχουν εις την συνωμοσίαν των δια να εμπνεύσουν πίστιν εις τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω: φυλαχθείτε από τοιούτους άνδρες >>.

    Την άνοιξη του 1818 η έδρα της << Φιλικής Εταιρείας >> μεταφέρεται στην Πόλη.  Το πρόβλημα της αρχηγίας λύθηκε με τη συλλογική αρχηγία και άρχισε έντονα η οργανωτική επιτροπή να προσεγγίζει τις μάζες. Οι οργανωτές με ικανότητες τεράστιες άπλωσαν την ιδέα της στη σκλάβα Ελλάδα και η συμμετοχή ήταν απίστευτα μεγάλη.  Η ανάθεση της αρχηγίας στον Αλέξανδρου Υψηλάντη, θανόντος [1818 ] εντωμεταξύ  του Σκουφά, αποτέλεσε νίκη της προοδευτικής μερίδας. Ο κοτζαμπασισμός άρχισε την αντεπίθεση εν μέσω τριών ρευμάτων. Α] Το ατομικό – δημοκρατικό. Ήταν η συνέχεια των ιδεών του Ρήγα που τις ακολουθούσε και ο Σκουφάς. Στηριζόταν το ρεύμα αυτό στις λαϊκές μάζες και στην προοδευτική μερίδα της αστικής τάξης [ αγρότες, έμποροι μικροί και μεγάλοι, λόγιοι,  γραμματικοί, υπάλληλοι ].  Το εκπροσωπούν Κολοκοτρωναίοι, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Ανδρούτσος κ.α. β] Το συντηρητικό –συμβιβαστικό ρεύμα που ήθελε ν’  αποσπάσει η επανάσταση από τους Τούρκους την οικονομική δύναμη, αλλά δεν του άρεσε η ριζική αλλαγή με τη συμμετοχή του λαού. Μαυροκορδάτος, Κουντουριωταίοι, Νέγρης,  Καρατζάς, οι υποστηρικτές του, κ.α. [γ  Το αντιδραστικό. Υποστηρικτές του στο ρεύμα αυτό ήταν τα φεουδαρχικά στοιχεία.  Δεν ήθελαν την επανάσταση και τους έσυραν τα γεγονότα στην εξέγερση. Την υπονόμευαν, ήθελαν την ηγεσία, και ήταν εχθροί των λαϊκών στρωμάτων. Εκπρόσωποι ήταν οι μεγαλοκοτζαμπάσηδες Ζαϊμης, Λόντος, Νοταράς, Π. Πατρών Γερμανός, Χρύσανθος Μονεμβασίας κ.α

       Τον Οκτώβριο του 1820 καταστρώθηκε το γενικό σχέδιο της εξέγερσης. Το αστικό – δημοκρατικό ρεύμα ανένδοτο προχωρεί προς την Επανάσταση. Οι άλλοι διστάζουν, φέρνουν αντιρρήσεις, δικαιολογίες αναβολής. Η σύγκρουση Πύλης- Αλή πασά τους ευνοεί και αποφασίζεται να ξεσηκωθούν ταυτόχρονα μαζί με την Ελλάδα και η Μολδοβλαχία, Σερβία και Βουλγαρία κι αφού ενωθούν να κατεβούν προς Νότο. Δυστυχώς η προβοκάτσια τα γκρέμισε όλα. Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε. Η Πύλη ενημερώθηκε από τους Άγγλους για το σχέδιο. Η επίσπευση της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία πήγε να σώσει την κατάσταση αλλά η διάβαση του Προύθου άλλα είχε αποφασίσει.

 ellinkoxronografima.blogspot.gr                  [Συνεχίζεται]

 

 

Σάββατο 9 Μαρτίου 2024

 

                   Ο δούκας του Νεβέρ, ο Τσάρος και η Μ. Αικατερίνη

                                              [ Ημερολόγιο του ‘21]    


    

                                             Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

            Της Γαλλίας ο Μεσογειακός χώρος της γυάλισε το μάτι στην αυγή του 17ου αιώνα και με το δούκα του Νεβέρ που συνεννοείται με τους Μανιάτες για μια εξέγερση εναντίον των Τούρκων κάνει το βήμα για να εδραιωθεί  αλλά αποτυγχάνει. ΟΙ Μανιάτες δείχνουν απρόθυμοι και όλο το πείραμα καταρρέει. Ωστόσο στην Ήπειρο τα πράγματα ήταν αλλιώς. Εκεί με τη βοήθεια του φιλοσόφου Διονύσιου [ σκυλόσοφου, χλευαστικά ] πετυχαίνει να εξεγείρει τους αγρότες που έφεραν βαρέως τη φεουδαρχική φορολογία, [ χαράτζι, χαρατζόπουλον ]. Η επίθεση έγινε κατά των Ιωαννίνων αλλά οι Τούρκοι τους σύντριψαν. Χιλιάδες σφάχτηκαν, ο Διονύσιος γδάρθηκε, το παραγεμισμένο με άχυρο δέρμα του εστάλη σαν λάφυρο στην Πόλη.

   Την περίοδο αυτή δυο ομάδες στον ευρωπαϊκό χώρο πάλευαν για το μονοπώλιο της Ανατολής και της Μεσογείου. Από τη μια η Αγγλία με τις Κάτω Χώρες και από την  άλλη το Βατικανό με τη Γαλλία. Στη διαμάχη αυτή σημαντικό ρόλο έπαιξε η προσωπικότητα του Κυρίλλου Λούκαρι. Πατριάρχης έξι φορές  ανάμεσα στο 1620 και 1648, φωτισμένη φυσιογνωμία, έκανε τα πάντα να σταματήσει τον παπισμό. Ο παπισμός προσπάθησε με μηχανορραφίες να πλήξει την Ορθοδοξία και να στέλνει στρατιές Ιησουιτών και ρασοφόρων  να βλάψουν την Ανατολή. Είναι εποχή που ο παπισμός αδίστακτος δαγκώνει κάθε προοδευτικό σχήμα και καταδίκαζε τους πνευματικούς ανθρώπου όπως το Γαλιλαίο. Ο Λούκαρις  όμως στάθηκε επιθετικός απέναντί του. Δικό του πνευματικό έργο είναι η μετάφραση της Καινής Διαθήκης στη δημοτική.  Γράφει στον πρόλογο: <<… έχομεν χάριτα Χριστού σοφίας εσωτέραν και πνευματικήν, η οποία στολίζει την ορθόδοξον πίστιν και εις τούτο πάντοτε είμεθα ανώτεροι από τους Λατίνους. […] Ας είχε  βασιλεύσει ο Τούρκος εις την Φραγκιάν δέκα  χρόνους, Χριστιανούς εκεί  δεν εύρισκες >>.

      Σημαντική εκείνα τα χρόνια είναι και η  επανάσταση των αγροτών στη Ζάκυνθο, γνωστή σαν  << ρεμπελιό των ποπολάρων  >> [ 1628 -32 ] που τα ‘βαλε εναντίον των Βενετσιάνων. Στην αρχή πήγα καλά αλλά το καθεστώς που υπεβλήθη  δεν κατάφερε να διατηρηθεί.  Με αιματηρά μέσα η τρομοκρατία  του Πιζόνι κατέλυσε τα δικαιώματα και τη ζωή των εξεγερμένων.

    Ο Τσάρος Μ. Πέτρος [ 1672 – 1725 ] θέλησε να ενισχύσει τη θέση του στην απέραντη Ρωσία και στράφηκε εναντίον της Τουρκίας. Βρόχος στο λαιμό του ήταν η άρνηση της Τουρκίας να αφήνει τα καράβια του να διασχίζουν τη Μαύρη θάλασσα και περνάνε εύκολα τα στενά μπαίνοντας στη Μεσόγειο.  Κι όταν το 1711 ξέσπασε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος, οι ραγιάδες της Βαλκανικής αλλά και της Ελλάδας είδαν το Ρώσο ελευθερωτή ως σωτήρα τους και με λαχτάρα πως θα ‘ρθει η μέρα της λευτεριάς τους, τραγουδούσαν: << Ακόμα τούτ’ την άνοιξη / ραγιάδες, ραγιάδες / τούτο το καλοκαίρι / καημένη Ρούμελη //. Όσο να ‘ρθει  ο Μόσκοβος / ραγιάδες, ραγιάδες / να φέρει το σεφέρι / Μοριά και Ρούμελη //. Δυστυχώς ο Πέτρος απέτυχε, η Ρωσία όμως εγκαινίαζε  την παρουσία της στα Βαλκάνια.

     Η Μεγάλη Αικατερίνη έκανε τα ίδια. Με το ξέσπασμα του Ρωσοτουρκικού πολέμου το  1768 πήρε φωτιά η Ελλάδα. Στέλνει η Μεγάλη Αικατερίνη  μοίρα του  ρωσικού στόλου με το Θ. Ορλώφ στη Μάνη  να μεταδώσει τη φλόγα του ξεσηκωμού. Επικρατεί  ενθουσιασμός στους ραγιάδες και Μοριάς, Ναυπακτία, Βοιωτία, Θεσσαλία, ξεσηκώνονται. Κρήτη, νησιά Αιγαίου το ίδιο. Η Πύλος κυριεύεται από τον Αλέξη Ορλώφ, η Τριπολιτζά  πολιορκείται.  Οι τούρκοι όμως κάνουν αντεπίθεση  και πνίγουν στο αίμα την εξέγερση. Οι Ρώσοι φεύγουν κακήν κακώς.

        Οι Άγγλοι δε θέλουν τον εκμηδενισμό της Τουρκίας και δε θέλουν  τους Ρώσους στο Αιγαίο. Αυτό θα σήμαινε την αποκοπή τους από το δρόμο των Ινδιών. Έτσι γίνονται εχθρός της Ρωσίας, αποκηρύσσουν τα απελευθερωτικά κινήματα στα Βαλκάνια και προστατεύουν από εδώ και πέρα την Τουρκία.  Γράφει ο Λ. Στρίγκος [ Η επανάσταση του 21.  […]   Η Αγγλία  τάχτηκε  με όλες της τις δυνάμεις υπέρ της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στην πολιτική αυτή ξεκινούσε από δυο κίνητρα: πρώτο, θεωρούσε την τουρκική κυριαρχία σαν την  καλύτερη εγγύηση για να εκμεταλλεύεται  ανενόχλητα την απέραντη αγορά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κάτω από ένα καθεστώς  απεριορίστων προνομίων και δρομολογήσεων. Και δεύτερο, είχε τη γνώμη ότι κάθε εξασθένηση  της Οθωμανικής αυτοκρατορίας  θ’ απέβαινε προς όφελος της Ρωσίας…>>

     Από το 1807 οι Άγγλοι  επεμβαίνουν στρατιωτικά στη Μεσόγειο.. Καταλαμβάνουν τα Εφτάνησα το 1809 και το 1814 την Κέρκυρα. Στα Ναπολεόντεια χρόνια καταδιώκουν την ελληνική ναυτιλία. Στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης θα τους συναντάμε συνέχεια μπροστά μας.

    ellinikoxronografima.blospot.gr           [Συνεχίζεται]