Χρονογραφήματα και Διηγήματα

Xρονογράφημα

 

 

 

                          Οι νησιώτες ξεσηκώνονται. Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά

                                                   [ Ημερολόγιο του ΄21 ]

 

                                                            Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

 

        Στα νησιά η εξουσία ήταν στα χέρια των μεγαλοκαραβοκυραίων. Ο ενδεχόμενος ξεσηκωμός δεν τους ευνοούσε γιατί φοβόνταν την καταστροφή των καραβιών τους από τον ισχυρό στόλο των Τούρκων. Καπεταναίοι όμως και πληρώματα δεν έβλεπαν την ώρα να ξεσηκωθούν και ήταν με το μέρος της επανάστασης. Ο Μοριάς καιγόταν από το πνεύμα της επανάστασης  και αυτοί κωλυσιεργούσαν με το σήμερα, το αύριο και το αργότερα, μένοντας αδρανείς. Ενώ η επανάσταση είχε αρχίσει αυτοί έστειλαν στην πόλη το συμφωνημένο αριθμό ναυτών για να επανδρώσουν  εκείνη τη χρονιά τον τουρκικό στόλο.

   Ο Αντώνης Οικονόμου όμως, πλοίαρχος χωρίς μεγάλη ταξική δύναμη, είχε άλλα μυαλά και στις 30 του  Μάρτη 1821, ξεσηκώνει το λαό της Ύδρας. Με 500 ναύτες βάζει τα καράβια στην υπηρεσία του αγώνα και υποχρεώνει τους καραβοκυραίους  να υπακούσουν.  Αυτοί μετατρέπουν σε πολεμικά  τα πλοία τους και δίνουν και 130.000 ισπανικά δίστηλα στην επανάσταση για τις ανάγκες των ένοπλων στρατευμάτων. Στις Σπέτσες έγινε το ίδιο. Στις 2 Αυγούστου οι Φιλικοί εκεί Γ. Πάνος και Μπότσαρης με την ενίσχυση της λαϊκής μερίδας μπαίνουν στον αγώνα. Σπετσιώτικα και Υδραίικα καράβια αποκλείουν το Ανάπλι και Μονεμβασία. Στην Κίμωλο αιχμαλωτίζεται τούρκικο βρίκι με 500 Τούρκους. Το << δημοτικό >> κόμμα του λαού που επικράτησε στα Ψαρά τα ξεσήκωσε στις 6 Απρίλη. Ο πλοίαρχος Τσούπας αρχίζει περιπολίες και περιορίζει τους Τούρκους στα μικρασιατικά παράλια, εμποδίζοντάς τους να στείλουν ενισχύσεις στα στρατεύματά τους στο Μοριά. Στα νησιά με την πρόοδο της ναυτιλίας έχουμε μια πρώτη καπιταλιστική συσσώρευση χρήματος  που είχε διαφοροποιήσει ταξικά το κοινωνικό έδαφος απ’ ότι στις αγροτικές περιοχές της χέρσας Ελλάδας. Γι’ αυτό στα νησιά είχαν φτιαχτεί κόμματα  με επαναστατική ιδεολογία, προϋπόθεση για κοινωνικούς αγώνες. Έτσι πολλά νησιά έκαναν επαναστατικές κινήσεις. Στη Σάμο με τον ηγέτη Λογοθέτη Λυκούργο εφάρμοσαν μαζί με τους πτωχούς και ακτήμονες εργάτες γης ένα αντιφεουδαρχικό πρόγραμμα.

   Όπου στα νησιά η επανάσταση δεν διασφαλίστηκε με εγκυρότητα της εξουσίας, στους φυσικούς κοινωνικούς φορείς της εξέγερσης,  τις λαϊκές μάζες, η εξουσία έπεσε πάλι στα χέρια των κοτζαμπάσηδων. Όταν ο Οικονόμου στις 12 του Μάη ανοίχτηκε στη θάλασσα να κυνηγήσει τους Τούρκους άφησε ανυπεράσπιστη  τη λαϊκή εξουσία στους κοτζαμπάσηδες που οργάνωσαν αντεπανάσταση με το Σαχτούρη και η ηγεσία του νησιού πέρασε πάλι στα χέρια τους. Τελικά ο Οικονόμου βρήκε το θάνατο από τις μηχανορραφίες των κοτζαμπάσηδων, που του κήρυξαν  πόλεμο.

    Αν διασφαλιζόταν η λαϊκή  εξουσία στα νησιά που ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη ο αγώνας θα είχε πιο καλό στήριγμα και οι ενισχύσεις των Τούρκων στην Ελλάδα  θα περιορίζονταν από τα νησιώτικα καράβια. Ως γνωστόν τα ελληνικά καράβια είχαν έμπειρους πλοιάρχους και ναύτες με θάρρος, γενναίους κι αποφασιστικούς. Αυτοί λοιπόν οι ατρόμητοι κάτω από μια ενιαία εξουσία θα έφερναν σκληρά πλήγματα στο τουρκικό ναυτικό. Όμως το πέρασμα σε πολλά νησιά της εξουσίας στα χέρια των μεγαλοκαπεταναίων και των κοτζαμπάσηδων  είχε ως αποτέλεσμα την εξασθένηση της μαχητικότητας του ελληνικού στόλου.  Φτάσαμε σε σημείο σε πολλά νησιά να έχουμε νησί και δικό του ναύαρχο και δική του παντιέρα. Ακόμα δοκιμάστηκε ο αγώνας και από την απροθυμία  των καραβοκυραίων  να συμμετέχουν σε ναυμαχίες αν δεν τους χορηγούσε η κυβέρνηση λουφέδες και συμμετοχή στις λείες, ενώ σε κρίσιμες στιγμές ακινητοποιούσαν τα καράβια και τα έβαζαν στους ταρσανάδες για επισκευές.  Παρόλα αυτά οι ικανοί μικροί ηγέτες καπεταναίοι με τους ναύτες δεν άφησαν τα πράγματα στην τύχη τους αλλά χάρη στις αυτοθυσίες τους το ναυτικό κατήγαγε ένδοξες πράξεις ηρωισμού στη θάλασσα και βοήθησε πολύ στην ανεξαρτησία της Ελλάδας. Λαμπρά ονόματα όπως Μιαούλης, Παπανικολής, Κανάρης, Μουσός, Πιπίνος, Ματρόζος, θεοχάρης, όχι μόνο τα έβαλαν με τους κοτζαμπάσηδες των νησιών αλλά μαζί με τα ναυτικά καθήκοντα δεν ξέχασαν να αλαφρύνουν και τα δεινά του λαού.

   Εν κατακλείδι ο στόλος δεν έδρασε ανεμπόδιστα κατά των Τούρκων.  Και αναλύσαμε τα εμπόδια που συνετέλεσαν σ’ αυτό. Η τύχη της επανάστασης θα ήταν καλύτερη και η κοινωνική πορεία πιο ασφαλής αν η δύναμη κρούσης του ναυτικού είχε την ευχέρεια να είναι εκτός συμπληγάδων κοτζαμπάσηδων και μεγαλοκαπεταναίων.  Είναι ολοφάνερο  πως οι ταξικές αντιθέσεις οξύνθηκαν και κατά διάρκεια της επανάστασης με τους συντηρητικούς να επιτίθενται ενάντια στους προοδευτικούς με αποτέλεσμα οι αντιθέσεις αυτές να περάσουν μέσα από το λουτρό αίματος των εμφυλίων πολέμων.

ellinikoxronografima.blogspot.gr