Χρονογραφήματα και Διηγήματα

 

                      Καταστροφές στη Μεσσηνία. Πρωτόκολλο Λονδίνου

                                                                      [Ημερολόγιο του ’21]

                                                           Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

                      Σεπτέμβρης του 1827 και ο Κολοκοτρώνης είναι στη Μεσσηνία.  Τα αιγυπτιακά στρατεύματα   λεηλατούν τα πάντα και δεν αφήνουν τίποτα όρθιο στο νομό.   Ο Κεχαγιάμπεης επικεφαλής του στρατού του Ιμπραήμ προσπαθεί με φοβέρες να κάμψει το ηθικό των ανθρώπων. Τους γράφει στην προκήρυξή του: <<Μ’ όλον οπού με έμπρη [εντολή] της υψηλότητος του αφέντη μου, ήλθα εις τα ενταύθα δια να κατακόψω, να κατακαύσω και σχεδόν αφανίσω όλα τα δέντρα σας, όσα είναι χρήσιμα και αναγκαία προς τροφήν σας,  λυπούμενος τον πτωχόν λαόν να μη δοκιμάσει την αυτήν ζημίαν και αφανισμόν αυτών των αναγκαίων δένδρων σας, έκρινα εύλογον να σας ειπώ ότι χωρίς αναβολήν καιρού να συσκεφτείτε καλώς και να παραιτηθείτε από τα της αποστασίας  φερσίματα και, καθώς άλλοι ομόπιστοί σας, να έλθητε να  προσκυνήσετε δια ν’ απαντήσετε αυτήν την οργήν και τον αφανισμόν οπού θέλει δοκιμάσει όλη η πτωχολογιά σας, ειδεμή και δεν έλθητε ας είναι η αμαρτία εις τον λαιμόν σας και όψεσθε εν ημέρα κρίσεως. Περισσότερον απ’ αυτά δεν είναι χρεία να σας γράψω και υγιαίνετε >>.

          Παρ’ όλο που ο Μεσσηνιακός κάμπος έχει πλημμυρίσει από στρατιώτες και ιππικό του εχθρού, οι κάτοικοι τον αγνοούν και δεν προσκυνάνε. Αντίθετα του απαντούν πως δεν υποκύπτουν. <<Ελάβομεν ένα γράμμα σου εις τον οποίον μας λέγεις ότι είσαι διορισμένος από τον αυθέντην σου να κατακόψεις τα δέντρα μας και σου αποκρινόμεθα, οι Έλληνες όταν αποφασίσαμεν να τινάξωμεν  τον ζυγόν της τουρκικής τυραννίας, εβάλαμεν προ οφθαλμών, ότι κοντά με τα άλλα δικαιώματα του ελεύθερου ανθρώπου, τα οποία αυτοί μας είχαν αρπαγμένα και τα οποία  θ’ ανακτήσωμεν και ημείς ως ελεύθεροι Έλληνες, θ’ ανακτήσωμεν κι όλα όσα η καταπλακωμένη από αυτήν την τυραννίαν γη των πατέρων μας φέρει επάνω της, ως υποκείμενα και αυτά εις την διάκρισιν της τυραννίας, ότι δε ημπορείς να κατακόψεις δεν μας είναι παράξενον,  διότι κοντά εις τόσας άλλας παρανομίας, τας οποίας κάμνετε κάθε ημέραν εις τα αδύνατα μέρη, ημπορείτε να μεταχειριστείτε  το αυτό και εις τα άψυχα δέντρα. Στοχαστείτε όμως ότι εις όλας αυτάς τας παρανόμους πράξεις σας χρεωστήτε λόγον, καθώς και εις άλλα, είναι και εις ταύτα τα μέρη της Μεσσηνίας συγκροτημένον στρατόπεδον παρά του γενικού στρατηγού των αρμάτων της Πελοποννήσου και όταν θέλετε πολεμάτε με αυτό και όχι με τα ξύλα, ημείς πάλιν λέγομεν έως τον ένα είμεθα αποφασισμένοι να αποθάνωμεν ελεύθεροι Έλληνες. Τη 25 Σεπτεμβρίου. Εν Μεσσηνία 1827. Οι κάτοικοι των επαρχιών της Μεσσηνίας >>.

       Τότε ο Κεχαγιάμπεης άρχισε το φοβερό έργο της καταστροφής της Μεσσηνίας. Γράφει ο Σταματόπουλος: <<Αφού έβαλε 5.000 καβαλαραίους να στέκουν γύρω στους κάμπους για να μη κατεβαίνουν οι Έλληνες και τους εμποδίζουν, άρχισε την καταστροφή σε όλη την επαρχία. Και όσα δεν εκαίοντο έβανε τσεκούρι, ελαιώνες, συκιαίς, μουριαίς >>. Ο δε Μέντελσον γράφει: <<Διέταξε την πελέκησιν όλων των καρπίμων δέντρων και την πυρπόλησιν των χωρίων. Ουδέποτε εχθρικά στρατεύματα εφάνησαν τόσον φθοροποιά όσον εν τη παρούση εκστρατεία.   Ελογίσθησαν 60.000 αι κατακοπείσαι συκαί και 25.000 ελαίαι και συκαμινέαι [μουριές]. Καπνοί δε και φλόγες πολυήμεροι εσκέπαζον τον ορίζοντα >>.

      Ο Κεχαγιάμπεης δεν εμπλεκόταν σε μάχες. Είχε τακτική.  Η παρουσία των στόλων της Ρωσίας, Γαλλίας και Αγγλίας στα νερά του Μοριά δεν τον είχε πτοήσει αλλά συνέχιζε την καταστροφή. Κι αυτό γιατί ο Ιμπραήμ σκόπευε  αφού ερημώσει το Μοριά να στείλει στην Αίγυπτο 500.000 Έλληνες αγρότες. Γι΄ αυτό η φειδώ του σε ανθρώπινες ζωές. Μόνο η καταστροφή της παραγωγής και  βιοσιμότητας του Μοριά τον ενδιέφερε. Η παραβίαση των νόμων του πολέμου ήταν κατάφορη. Κι ο Κολοκοτρώνης αναγκάστηκε να επέμβει. Από τον Αλμυρό της Μάνης με τη σύμφωνη γνώμη και των καπεταναίων ναύλωσε μια γοργοτάξιδη σκαμπαβία και την έστειλε να συναντήσει τους στόλους των τριών Μεγάλων Δυνάμεων στα ανοιχτά του Μεσσηνιακού κόλπου.  Μαζί με τις προκηρύξεις του Κεχαγιάμπεη και τις απαντήσεις των Ελλήνων, που τους έστελνε, τους έγραφε: <<ότι ο Κεχαγιάμπεης έκαμε αρχήν καίων και κατακόπτων όλα τα καρποφόρα δέντρα της Μεσσηνίας, πράξις την οποίαν κανείς από τους κατακτητάς δεν επεχειρίσθη >>.

       Η ενέργεια του Κολοκοτρώνη ήταν διπλωματική και είχε λόγους να στηριχθεί. Η εκλογή στην Τροιζήνα του Καποδίστρια ως κυβερνήτη είχε κάνει το ενδιαφέρον της Ρωσίας πιο ζωηρό για την τύχη της Ελλάδας. Τρεις μήνες νωρίτερα είχε υπογραφτεί το Πρωτόκολλο του Λονδίνου[6 Ιούλη 1827] μεταξύ των τριών Μεγάλων  Δυνάμεων που έλυνε κατ’ αρχή το ελληνικό ζήτημα με τις προτάσεις του: 1. Ανακωχή και μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. 2. Η Ελλάδα θα γίνει κράτος αυτόνομο με την επικυριαρχία της Πύλης. 3. Αυτόνομη κυβέρνηση που δεν επικυρώνεται από το Σουλτάνο και αυτόνομη διοίκηση. 4. Αποζημιώσεις των ιδιοκτητών των Τούρκων που θα εγκατέλειπαν την Ελλάδα. 5. Οριοθετική γραμμή θα χαραχτεί αργότερα. 6. Καμιά από τις δυνάμεις δε θα είχε ιδιαίτερα πολιτικά ή εμπορικά οφέλη στην Ελλάδα.

      << Την υπογραφήν του τριμερούς συμφώνου την επέβαλε η αστείρευτη δύναμη και αντοχή της ελληνικής επανάστασης >> λέει ο Στρίγκος.  Η Πύλη όμως τη συμφωνία του Λονδίνου την αγνόησε. Και αφού η Τουρκία είχε πληροφορηθεί πως η Αγγλία << δεν σκέπτεται καθόλου να θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξη της Τουρκίας >> ακολουθούσε τη δική της φιλόδοξη πολιτική της ανυπακοής.  Έτσι ενθαρρυμένη από την ύπουλη Αγγλική πολιτική, επεδίωξε διασπαστική τάση και ζήτησε τη μεσολάβηση του Μέτερνιχ. Δυστυχώς στην προσπάθεια  τορπιλισμού της ανακωχής έλαβε μέρος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στις 6  Σεπτέμβρη 1827 ο πατριάρχης μαζί με 12 μητροπολίτες πήγε στο σουλτάνο και του επέδωσε αναφορά υποταγής 31  οπλαρχηγών της Ρούμελης. Το κλίμα από τις αμφισβητήσεις της ανακωχής  ήρθαν να το λύσουν η ναυμαχία του Ναυαρίνου, ο ρωσοτουρκκός πόλεμος του 1828 και η συνθήκη της Αδριανούπολης του 1829.

     ellinikoxronografima.blogspot.gr     [Συνεχίζεται]

Πηγές: Στρίγκος, Φωτάκος, Μιχαηλίδης, Κιτρομηλίδης, Σπ. Τρικούπης, Σπ. Μελάς, Πασπαλιάρης, Μακρυγιάννης, Σκαρίμπας, Δ. Φωτιάδης, Θ. Κολοκοτρώνης, Κασομούλης.