Χρονογραφήματα και Διηγήματα

 

                       Το Σούλι, οι Σουλιώτες και ο Αλή πασάς

                                           [Ημερολόγιο του ‘21]

                                                    Του Παναγιώτη  Αντωνόπουλου

            Λαμπρόν πεδίον δόξης για τα διακόσια χρόνια του ’21 κι εγώ δε βλέπω την ώρα και τη στιγμή να γράψω ολίγα ημερολόγια για το καριοφίλι που άστραψε και βρόντηξε  τότε και ελεύθεροι πια, είμαστε στην πρώτη γραμμή για την  << αναγέννηση της πατρίδας >>. Παύοντας να γράφω, λεπτεπίλεπτα χρονογραφήματα για μανταμίτσες οικοκυρές κι αργόσχολους θα καταπιαστώ με ημερολόγια του ΄21 που το ζήτησαν εν εξάλλω οι αναγνώστες μου και καλά έκαναν.  Έτσι αρχίζω με το ηρωικό Σούλι αποκηρύσσοντας  για λίγο τις μικρές ιστορίες μου στα παρελθόντα χρονογραφήματα.

      Λίγο πριν το ηφαίστειο του ’21 εκραγεί η κατάσταση της oθωμανικής αυτοκρατορίας πάνω κάτω είχε ως εξής:  << Με την ανάπτυξη των εμπορευματικών, χρηματιστικών σχέσεων, επιταχύνεται η αποσύνθεση του στρατιωτικού, φεουδαρχικού της συστήματος και η μετατροπή του σε τσιφλικάδικη ιδιοκτησία προσανατολισμένη στην αγορά >>. Τονώνεται δηλαδή το τσιφλικάδικο σύστημα. Ο αγρότης γίνεται κολλήγος, εξάρτημα, χωρίς γη και ογκώνεται η φορολογία. Τα στρατιωτικά αγήματα του τσιφλικά δρουν ληστρικά στους βασανισμένους της υπαίθρου ενώ οι Ρωμιοί κοτζαμπάσηδες επωφελούνται αγοράζοντες εκτάσεις γης. Μετατρέπουν την πολιτική και οικονομική τους δύναμη σε υποδούλωση της φτωχιάς μάζας  και διεγείρουν τα ορμέμφυτα του λαού σε εξέγερση εναντίον τους.

     Στην περίοδο αυτή έντονα προσυπογράφει την παρουσία του ο Αλή πασάς   Τεπελενλής  [ 1744 -1821 ].  Από << Δερβεντζής >>, αρχηγός σώματος φρουράς το 1788 κατέλαβε πραξικοπηματικά το πασαλίκι των Ιωαννίνων με σκοπό τον έλεγχο των γαιοκτημόνων Τούρκων. Με ραγδαίες  εξελίξεις στη συνέχεια εξασθένησε την κεντρική σουλτανική εξουσία. Με πλήρη διωγμό εναντίον των Τούρκων φεουδαρχών και το κυνηγητό των αρματολών η στρατιωτική δύναμη περιήλθε στα χέρια του.

     Οι ορεσίβιοι Σουλιώτες όμως για την απόλυτη εξουσία στο πασαλίκι, ήταν ένα ακόμη από τα εμπόδια.  Αυτοί οι εκχριστιανισμένοι Αλβανοί Τσάμηδες  έπρεπε πάση θυσία να φύγουν από τη μέση. Οι ανταγωνισμοί και οι έριδες στις φατρίες των Σουλιωτών τον βοήθησαν. Μεταχειρίστηκε  διπλωματικά μέσα και προδοσία και τους έκαμψε. Δυο ισχυροί Σουλιώτες, ο φύλαρχος Φώτος Τζαβέλας και ο Γιώργος Μπότσαρης έγιναν αποστάτες κι έκαναν πλάτες στον εχθρό. Ώσπου το 1803 ο Πήλιος Γούσης, πούλησε τους συμπατριώτες του, έναντι πενιχρού τιμήματος δείχνοντας στους Τουρκαλβανούς την ατραπό που τους οδήγησε στο Κακοσούλι. Μετά την Κιάφα ήρθε  η σειρά να πέσει και το Κούγκι. Εδώ ο καλόγηρος Σαμουήλ  τίναξε την πυριτιδαποθήκη, γράφοντας σχεδόν τον επίλογο της πτώσης του Σουλίου.  Στη συνθηκολόγηση σαν έπεσαν όλα τα οχυρά, οι Σουλιώτες εκπατρίζονται στα εφτάνησα, ο Αλή πασάς μόνος στο πασαλίκι και η λαϊκή μούσα να μην μπορεί να χωνέψει αυτό που έγινε και να θρηνεί τόσο για την καταστροφή αλλά και για τους προδότες, στιγματίζοντας και ρίχνοντάς τους στην καταισχύνη: << Ανάθεμά σε, Μπότσαρη / και σένα, Κουτσονίκα  / με τη δουλειά που κάματε / τούτο το καλοκαίρι ! […]

     Ο Αλή πασάς κατά τους ιστορικούς, ανήκε στους προικισμένους και στους ιδιοφυείς ανθρώπους. Ως καλός πολιτικός, λένε, σχεδίασε και την ίδρυση ανεξάρτητου ελληνοαλβανικού κράτους. Ακόμη στο σχέδιο του ήταν η διάλυση του στρατιωτικού τιμαριωτισμού, μέτρα για την αγροτιά, το εμπόριο, την εκτέλεση δημοσίων έργων, την ενίσχυση της βιοτεχνίας και την επαφή με τις αγορές της Ευρώπης και της Ανατολής. Συν τοις άλλοις η  στρατιωτική του Αυλή στα Γιάννενα,  συγκαταλέγεται στις αληθινές Ακαδημίες πολέμου. Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης, Μπότσαρης, Γρίβας, Βαλτινός, εκεί έγιναν αξιόπιστοι ξιφομάχοι. Σκέφτεται ακόμη να φτιάξει και πυρήνα δικαιοσύνης. Οι ιεροδικαστές να εξαφανιστούν και να αναλάβουν οι δικαστές την απονομή της δικαιοσύνης.  Τύγχανε ακόμη και υποστηρικτής της ελληνικής παιδείας, καθιστώντας την αυλή του σχολείο σκέψης και τέχνης.  Ο << φωτισμένος δεσποτισμός >> που ακολουθούσε στην πολιτική γραμμή του, τον κέντρισε για το σχεδιασμό Ακαδημίας Γραμμάτων, Τέχνης και Επιστημών.

  Τα εγκλήματά του πολλά. Κατακτητής ήταν τι περίμενε κανείς να χαϊδεύει τους ραγιάδες; Όταν οι Άγγλοι συνεννοήθηκαν  με τους Ρώσους και του πούλησαν την Πάργα οι Τούρκοι έφτασαν στην πόλη. Το τι έγινε δε λέγεται. Η λαϊκή μούσα έψαλλε ένα υπέροχο  μοιρολόι! << Ω κεραυνοί του ουρανού / και της δικαιοσύνης / κάψετε τον Αλή πασά / και τους κακούς εγγλέζους / για να ιδούν οι τύραννοι / πως ο θεός παιδεύει //.

       Έμφραγμα έπιασε την Πύλη με την ισχύ του και ανησύχησε. Οπότε τον κηρύσσει  αποστάτη και του κήρυξε τον πόλεμο. Ο ικανότατος Χουρσίτ με δόλο κατόρθωσε να τον εξοντώσει. Του πήρε το κεφάλι και το ‘στειλε στην Πόλη. Η περιουσία του αμύθητη. Η Πύλη υποπτευόμενη τον Χουρσίτ ως αποδέκτη της, διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Βγάζοντας έτσι από τη μέση την << εστία Αλή πασά >> είχε μεγαλύτερη άνεση να δράσει κατά της επανάστασης των Ελλήνων.

                                                                           [ Συνεχίζεται ]

           ellinikoxronografima.blogspot.gr