Χρονογραφήματα και Διηγήματα

 

                         <<  Φιλική Εταιρεία >>, ο μοχλός της Επανάστασης

                                                                  [ Ημερολόγιο του ’21 ]

 

                                                    Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

 

       Μοχλός της Επανάστασης του 21 η << Φιλική Εταιρεία >>. Οργάνωσε τις μάζες και κινητοποίησε πρακτικά την ιδεολογία της αστικής τάξης. Ιδρυτές ο Νικόλαος Σκουφάς,  ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ.  Χρονολογία ίδρυσης το 1814 με έδρα την Οδησσό. Λίγο οι Τσάροι, λίγο οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι, απόκοντα το ευρωπαϊκό  άπλωμα  των αστικών επαναστατικών ιδεών, έφεραν το καλό. Στο μεταξύ οι δυνάμεις που είχαν το πάνω χέρι στην Ελλάδα κατάλαβαν ότι η υπόθεση της ανεξαρτησίας της, ήταν υπόθεση εσωτερική των Ελλήνων κι όχι των ξένων. Γράφει ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύατά του:   <<… είδα πως ότι κάμωμεν θα το κάμωμε μοναχοί μας και δεν έχουμε ελπίδα από τους ξένους >>. Και ο Φιλικός Ξάνθος προσθέτει: << Απεφάσισαν οι ειρημένοι [ ιδρυτές της Φιλικής ] να επιχειρισθώσι μόνοι των ότι ματαίως και προ πολλοί χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων >>.

    Έργο της << Φιλικής Εταιρείας >> ήταν η εξέγερση των Ελλήνων  με ένοπλο αγώνα  και η δημιουργία ελεύθερου ελληνικού κράτους. Αυτό όμως θα γινόταν και με τη βοήθεια των άλλων Βαλκανικών λαών για την ανεξαρτησία και των δικών τους κρατών.  Ο Σκουφάς δραστήριος και ιδιοφυής ανέλαβε την οργάνωσή της.  Το ακανθώδες πρόβλημα της αρχηγίας  και η δυσκολία να στρατολογήσει  μεγαλοαστούς τον έφεραν πίσω. Γρήγορα όμως άλλαξε τακτική και στράφηκε στα στρώματα των μεσαίων και μικρών εμπόρων και σε εμποροϋπαλλήλους. Η στροφή απέδωσε και αλματωδώς συν την επικουρία  και των παροικιακών δυνάμεων η << Φιλική Εταιρεία >> πύκνωσε τις τάξεις της με πολλά μέλη. Όμως υπήρχε ένα ανταγωνιστικό ταξικό μέτωπο στη σύνθεσή της που θα δούμε παρακάτω και της έφερνε κάποια προσκόμματα στη λειτουργία.

     Μεγάλη δυσκολία συνάντησαν  οι ιδρυτές της στην εύρεση αρχηγού.    Ο Καποδίστριας λέγοντας, << ότι υπουργός   του  Τσάρου δεν ηδύνατο >>.  Στην << Αυτοβιογραφία του >> λέει καθαρά τους λόγους της άρνησής του: << Οι καταστρώσαντες  τοιαύτα σχέδια είναι περισσότερον ένοχοι και αυτοί ωθούν την Ελλάδα προς τον όλεθρον.  Είναι ελεεινοί  εμποροϋπάλληλοι, καταστραφέντες λόγω της κακής των διαγωγής και αφαιρούντες και το χρήμα  των αφελών ψυχών εν ονόματι μιας πατρίδος ην αυτοί δεν έχουν. Θέλουν να σας έχουν εις την συνωμοσίαν των δια να εμπνεύσουν πίστιν εις τα επιχειρήματά των. Σας επαναλαμβάνω: φυλαχθείτε από τοιούτους άνδρες >>.

    Την άνοιξη του 1818 η έδρα της << Φιλικής Εταιρείας >> μεταφέρεται στην Πόλη.  Το πρόβλημα της αρχηγίας λύθηκε με τη συλλογική αρχηγία και άρχισε έντονα η οργανωτική επιτροπή να προσεγγίζει τις μάζες. Οι οργανωτές με ικανότητες τεράστιες άπλωσαν την ιδέα της στη σκλάβα Ελλάδα και η συμμετοχή ήταν απίστευτα μεγάλη.  Η ανάθεση της αρχηγίας στον Αλέξανδρου Υψηλάντη, θανόντος [1818 ] εντωμεταξύ  του Σκουφά, αποτέλεσε νίκη της προοδευτικής μερίδας. Ο κοτζαμπασισμός άρχισε την αντεπίθεση εν μέσω τριών ρευμάτων. Α] Το ατομικό – δημοκρατικό. Ήταν η συνέχεια των ιδεών του Ρήγα που τις ακολουθούσε και ο Σκουφάς. Στηριζόταν το ρεύμα αυτό στις λαϊκές μάζες και στην προοδευτική μερίδα της αστικής τάξης [ αγρότες, έμποροι μικροί και μεγάλοι, λόγιοι,  γραμματικοί, υπάλληλοι ].  Το εκπροσωπούν Κολοκοτρωναίοι, Παπαφλέσσας, Νικηταράς, Ανδρούτσος κ.α. β] Το συντηρητικό –συμβιβαστικό ρεύμα που ήθελε ν’  αποσπάσει η επανάσταση από τους Τούρκους την οικονομική δύναμη, αλλά δεν του άρεσε η ριζική αλλαγή με τη συμμετοχή του λαού. Μαυροκορδάτος, Κουντουριωταίοι, Νέγρης,  Καρατζάς, οι υποστηρικτές του, κ.α. [γ  Το αντιδραστικό. Υποστηρικτές του στο ρεύμα αυτό ήταν τα φεουδαρχικά στοιχεία.  Δεν ήθελαν την επανάσταση και τους έσυραν τα γεγονότα στην εξέγερση. Την υπονόμευαν, ήθελαν την ηγεσία, και ήταν εχθροί των λαϊκών στρωμάτων. Εκπρόσωποι ήταν οι μεγαλοκοτζαμπάσηδες Ζαϊμης, Λόντος, Νοταράς, Π. Πατρών Γερμανός, Χρύσανθος Μονεμβασίας κ.α

       Τον Οκτώβριο του 1820 καταστρώθηκε το γενικό σχέδιο της εξέγερσης. Το αστικό – δημοκρατικό ρεύμα ανένδοτο προχωρεί προς την Επανάσταση. Οι άλλοι διστάζουν, φέρνουν αντιρρήσεις, δικαιολογίες αναβολής. Η σύγκρουση Πύλης- Αλή πασά τους ευνοεί και αποφασίζεται να ξεσηκωθούν ταυτόχρονα μαζί με την Ελλάδα και η Μολδοβλαχία, Σερβία και Βουλγαρία κι αφού ενωθούν να κατεβούν προς Νότο. Δυστυχώς η προβοκάτσια τα γκρέμισε όλα. Το σχέδιο δεν εφαρμόστηκε. Η Πύλη ενημερώθηκε από τους Άγγλους για το σχέδιο. Η επίσπευση της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία πήγε να σώσει την κατάσταση αλλά η διάβαση του Προύθου άλλα είχε αποφασίσει.

 ellinkoxronografima.blogspot.gr                  [Συνεχίζεται]