Χρονογραφήματα και Διηγήματα

 

           Ο Ρήγας, << Το Σύνταγμά του >> και η << Νομαρχία >>

                                           [Ημερολόγιο του ‘21]

                                                      Του Παναγιώτη Αντωνόπουλου

              Από τα Γιάννενα εκπορεύεται ο νεοελληνικός διαφωτισμός. Γύρω του κι άλλα κέντρα, Ρούμελη, Μακεδονία. Στο εξωτερικό << αστράφτει και βροντά >> στο Παρίσι, στο Βουκουρέστι, στο Γιάσι,  [ Ιάσιο] και στη Βιέννη. Και στα Εφτάνησα το αίμα των διανοουμένων ζεσταίνεται  και ζητούν να κάνει το ίδιο και ο λαός.  << Όλο  και πιο πολλοί ζητούν βιβλία δια την τζέπην κατά την συνήθειαν των καινοτρόπων Γάλλων >>. Ο Φαναριώτης όμως λόγιος Κάλφογλου το βιολί του. Θρηνολογεί γράφοντας στίχους για να κοροϊδεύει την αναγέννηση του πνεύματος: << Όθεν με αυτά τα φώτα / με φρατζέζικα χαρτιά / αναιδώς οι νέοι βάζουν / εις τα σπίτια των φωτιά //.

         Από την άλλη ο Ρήγας δεν το βάζει κάτω. Ο διαφωτισμός τον έχει διαποτίσει και το πολιτικό και φιλολογικό έργο του  βγάζει φωτιά.   <<Το  σχολείο  των  ντελικάτων  εραστών>>, το  << Φυσικής  απάνθισμα >>,  ο << Θούριος >>,  ο << Ηθικός τρίπους >>. Το << Σύνταγμά >> του μάχονται με σφοδρότητα το σκοταδισμό. Υφίστανται λογοκρισία σκληρή και η σύλληψή του τον οδηγεί σε τραγικό θάνατο στα 1798. Πριν αναχωρήσει για τον κήπο των ασφοδελών το ευσεβέστατο πατριαρχείο τον είχε καρατομήσει <<ίνα μη εκ των δολίως εν αυτοίς γραφομένων προξενήται  λύμη και κοινή βλάβη και κατ’ άμφω ζημία ψυχική και σωματική>>. Και συνεχίζει το ενδιαφέρον του να σώσει τους αναγνώστες από τις βέβηλες σελίδες του έργου του: <<… Δέον να ζητήσωμεν παρ’ ενός εκάστου  βιβλιοπώλου καθαρήν καταγραφήν των όσων βιβλίων έχει […]. Όσα δε εστίν αντιβαίνοντα εις τα των αμιμήτων ημών δόγματα κατά της κραταιάς ταύτης βασιλείας [όσα χτυπούσαν δηλαδή τους Τούρκους] να αποδοκιμασθώσι και να σημανθώσιν εν καιρώ εν καταστίχω οπόσα και οποία είναι>>. Ιδιαζόντως σκληρός και ο Γρηγόριος ο Ε΄ ζητάει την κεφαλή του Ρήγα επί πίνακι.  <<Δια της παρούσης ημετέρας>> γράφει, στους δεσποτάδες, <<πατριαρχικής επιστολής δηλοποιούμεν τη αρχιερωσύνη σου  ότι συνέπεσεν εις χείρας ημίν Σύνταγμα εις μίαν κόλλαν χαρτί μεγάλην, ολόκληρον εις απλήν φράσιν ρωμαΊκήν επιγραφόμενην νέα πολιτική  διοίκησις […] και ανεκινήσθημεν του ποιμαντορικού χρέους […]. Να μην παραπέσει ουδέν τοιούτον σύνταγμα […].

     Σπαρακτικός ο Κοραής έγραφε στα 1798 στην <<Αδελφική Διδασκαλία>> του : << Παρίστανται ίσως ταύτην την ώρα [ ο Ρήγας και οι σύντροφοί του ]  δέσμιοι έμπροσθεν του τυράννου, οι γενναίοι ούτοι της ελευθερίας μάρτυρες. Ίσως τούτην την ώρα καταβαίνει εις ιεράς κεφαλάς των η μάχαιρα του δημίου […].  Μακαρία η ψυχή των για να υπάγει να συγκατοικήσει με όλων των υπέρ ελευθερίας αποθανόντων […].

    Η << Νομαρχία >> που έβαλε σε κίνηση και υπό διαρκή κοχλασμό τα αιμοπετάλια του υποδούλου λαού στις σελίδες της ζητούσε ανατροπή του φεουδαρχικού καθεστώτος στην Ελλάδα και μια πατρίδα ελεύθερη με δημοκρατικούς θεσμούς.  Ποιος έγραψε το βιβλίο αυτό δεν ξέρουμε. Ο δυνάστης Οθωμανός ανέφερε, έπρεπε να φύγει πάση θυσία και μαζί του να ξεκουμπιστούν και να πάνε στον αγύριστο και οι σύμμαχοί του κοτζαμπάσηδες. Η αστική επανάσταση να συμβαδίσει με τον ευρωπαϊκό κορμό.

     Ο <<Ρωσαγγλογάλλος>> δίνει κι αυτός ένα γερό ράπισμα στο φεουδαρχισμό όπως και η << Ελληνική Νομαρχία>>.  Στρέφεται εναντίον του ανωτέρου κλήρου, των μεγαλοπραματευτάδων και ρίχνει ιδέες  για την απελευθέρωση.  Ας δούμε μ’  ένα  απόσπασμα τι λένε ο δεσπότης, ο Φαναριώτης και ο μεγαλοπραματευτής στο διάλογο. Δεσπότης: <<Αφού το ράσο τούτο φόρεσα /πλέον ζυγόν τινά δεν γνώρισα //. Δύο ποθώ, ναι μα τις εικόνες / άσπρα πολλά και καλές κοκώνες //. Ο Φαναριώτης: << Της Ελλάδος η ελευθερία / είναι δ’ εμέ πτωχεία //. Κι ο μεγαλοπραματευτής: << Ημείς το πλείστον μέρος εκ των πραματευτών, θέλομεν πάντα άσπρα κι ας έχομε ζυγόν //.

  ellinιkoxronografima.blogspot.gr       [Συνεχίζεται]